جدیدترین مقالات زبان بدن قسمت 4

مولوی خود زادهٔ بلخ یا وخش بود در خراسان بزرگ (که اکنون بخش‌هایی از آن واقع در افغانستان و تاجیکستان است)، و در زمان تصنیف آثارش (همچون مثنوی) در قونیه در دیار روم (واقع در ترکیهٔ امروزی) می‌زیست. با آنکه آثار مولوی به عموم جهانیان تعلق دارد، ولی ایرانیان و پارسی زبانان بهرهٔ خود را از او بیشتر می‌دانند، چرا که آثار او به زبان پارسی سروده شده، و از محیط فرهنگ ایرانی بیشترین تاثیر را پذیرفته‌است. داستانهای مثنویعموما با فرهنگ ایران آن روزگار منطبق بوده‌است. داستان کبودی زدن قزوینی نمونه‌ای بارز از اینگونه تاثیر فرهنگی ایران بر مثنوی و مولوی است.

گر بخواهیم مجموعۀ عظیم و پربار بیست و شش هزار بیتی مثنوی معنوی را کوتاه و خلاصه کنیم، به هجده بیتی می‌رسیم که سرآغاز دفتر اوّل مولاناست و به « نی نامه » شهرت یافته‌است. گرچه آغاز مثنوی مولانا ( نی نامه ) با دیگر آثار نثر و نظم فارسی تفاوت دارد امّا روح نیایش و توجّه به حق، در تار و پود آن نهفته‌است.

این «نی» همان مولاناست که به عنوان نمونۀ یک انسان آگاه و آشنا با حقایق عالم معنا، خود را اسیر این جهان مادّی می‌بیند و «شکایت می‌کند» که چرا روح آزادۀ او از «نیستانِ» عالم معنا بریده‌است. او در مثنوی و دیوان شمس، بارها خود، یا انسان آگاه را به نی و چنگ تشبیه کرده‌است:

ما چو چنگیم و تو زخمه می‌زنی…

ما چو ناییم و نوا در ما زتوست…

مولانا می فرماید:

هفت شهر عشق را عطار گشت                  ما هنوز  اندر خم یک کو چه ایم

عطار روح بود و سنائی  دو چشم او              ما از پی سنائی و عطار می دویم

یا در جایی دیگر می فرماید :

ای دلبر و مقصود ما ای قبله و معبود ما
آتش زدی در عود ما نظاره کن در دود ما

ای یــار مـــا عیــار مـــا دام دل خمـــار مـــا
پا وامکــش از کار ما بستان گــــرو دستار مــا

در گل بمانده پای دل جان می‌دهم چه جای دل
وز آتـــــش ســودای دل ای وای دل ای وای مـــــا

همانطور که ملاحظه فرمودید مولانا با مهارت هرچه تمام با استفاده از کلماتی هم آهنگ به زیبایی ابیاتی ریتمیک را خلق می کند اشعاری عاشقانه که حتی با سلیقه مردمان این روزگار نیز بینهایت سازگار است.

زبان بدنی که در ابیات خود مولانا استفاده می کند بسیار زیبا و قابل لمس است.

در بیشتر ابیات و اشعار مولانا و مخصوصا در مثنوی معنوی که بررسی کردم حرکات و حالات و اشارات و نگاه مولانا به چگونگی انتقال پیام از طریق حرکات و شارات  توجه مرا بینهایت جلب کرد .

دقت نظر و نکته سنجی و باور زبان بدن واعتقاد راسخ به آن برایم بسیار محیج و در این حال غیر قابل باور بود . تا آنجا که پس از تحقیق و تفحص فراوان تازه پی بردم بسیاری از ابیات مولانای بزرگ به نوعی و بصورت مستقیم و بصورت غیر مستقیم به ارتباط انسانی از طریق حرکات و اشارات ربط داشته و سعی خواهم نمود در مقالات بعدی به آنها به تفصیل بپردازم.

برای تکمیل تر شدن موضوع مطالعات خود را به مثنوی محدود نکردم و سراغ تمام اشعار مولوی رفتم و هر جا رد پایی از آشنایی مولانای بزرگ با زبان بدن متحیر شدم

جالبتر آنکه قصص قران که مولانا به ان اشاره دارد هم می توان از این تکنیکها بسیار دید و از آنجا که بخش زیادی از ارتباط انسانی به زبان بدن باز می گرددو از سوی دیگر ارتباط نزدیک روان انسان با حرکات و اشارات دارد.

به نظر می رسد مولانا به شدت به زبان بدن تحت عنوان یک نیروی واقعی و نهانی بسیار اعتقاد دارد و آنرا مهم تر و واقعی تر از ظاهر دارد و همه جا رد پای این استدلال ها به وفور به چشم می خورد.

به نظر می رسد مولانا زبان بدن را صادقانه تر  و درست تر و محکم تر از زبان کلامی (verbal communication) می داند.

امروز روز شادی و امسال سال گل

نیکوست حال ما که نکو باد حال گل

گل را مدد رسید ز گلزار روی دوست

تا چشم ما نبیند دیگر زوال گل

و یا

خواجه غلط کرده‌ای در صفت یار خویش

سست گمان بوده‌ای عاقبت کار خویش

در هوس گلرخان سست زنخ گشته‌ای

                                               های اگر دیدیی روی چو گلنار خویش