مطالعه موثر و هوشمند
نوشته دکتر مازیار میر محقق و پژوهشگر
#مازیارمیر
به عنوان یک مطالعه کننده دو آتیشه یا یک خوره کتاب باید بگویم نوشتن و حمع آوری این مقاله برایم سخت بود چرا که باید از
خواندن دست می کشیدم راز مطالعه همین است و لاغیر…
یکی از قدم های اولیه برای مطالعه موثر، سازماندهی برای آن است. شاید گفتن این نکات برای شما بدیهی به نظر برسد، اما بسیاری
از افراد این جنبه های مشخص را نیز نادیده می گیرند و بدون برنامه ریزی و سازماندهی مطالعه می کنند. برای این که از زمان مطالعه
به موثرترین شکل استفاده کنید، پیشنهاد می شود که موارد زیر را در نظر بگیرید:
۱٫ مکان مطالعه:
پیدا کردن مکان مناسب یکی از چالش های همیشگی برای مطالعه است. ممکن است شانس استفاده از کتابخانه دانشگاه و یا
کتابخانه عمومی را داشته باشید، یا این که در محل کار نیز محلی به این کار اختصاص داده شود، اما بسیاری از افراد دسترسی راحتی
به مکان مناسب ندارند.
بسیاری از افراد نیز خانه را برای مطالعه انتخاب می کند- اما شاید خانه اثربخشی زیادی در مطالعه شما نداشته باشد. بنابراین زمانی را
به شناسایی نیازهای خودتان اختصاص دهید. رویکرد منعطفی نیز برای انتخاب شرایط و محل مطالعه داشته باشید. شاید بخواهید
برای ادامه تحصیل آماده شوید و یا این که در دوره خاصی شرکت کرده اید که نیاز به مطالعه دارید. اگر حتی شاغل هم هستید، می
توانید مطالعه را در برنامه خود داشته باشید و چالش محل آن را حل نمایید (برای بررسی بیشتر مراجعه کنید به مقاله: تحصیل در
کنار کار).
معمولا افراد شرایط متفاوتی دارند و اثربخشی آنها نیز در مطالعه با یکدیگر تفاوت دارد. وقتی برنامه مطالعه خود را شروع کنید، می
توانید جنبه های زیر را در نظر بگیرید:
- این که آیا می خواهید در خانه، محل کار و یا کتابخانه مطالعه کنید.
- برای انتخاب مکان مطالعه گزینه های مختلف و شرایط مناسب آن را دارید یا خیر.
- آیا اثر بخشی مطالعه شما زمانی است که در جای خلوت و ساکت مشغول آن شوید یا این که ترجیح می دهید دیگران نیز کنار شما باشند و در جای شلوغ هم می توانید مطالعه موثری داشته باشید.
- محیط مطالعه:
انتخاب مکان مناسب برای این که از زمان به نحو احسن استفاده کنید، اهمیت زیادی دارد. دومین مسئله ای که باید به آن توجه
داشت این است که برای این که بتوانیم مکان مناسبی را انتخاب کنیم، باید شرایط محیط آن را نیز در نظر بگیریم. این که منابع، کتاب،
میز مطالعه و یا ابزار مربوط به آن را دارند یا خیر. معمولا در کتابخانه ها رایانه و ابزار فناوری وجود ندارند که بتوانید از آنها استفاده
کنید و اگر شرایط شما به گونه ای است که به کامپیوتر نیاز داشته باشید، باید استفاده از آن را نیز مدیریت کنید. معمولا زمانی که هر
دو شرایط وجود دارد، تمایل افراد به استفاده از کامپیوتر بیشتر شده و زمان را از دست می دهند.
شرایطی دیگری نیز وجود دارند که بهتر است در هنگام مطالعه در نظر بگیرید. مانند نور مناسب که می توانید از چراغ مطالعه استفاده
کنید، به ویژه این که اگر در مکان تاریک و یا شب ها مشغول مطالعه می شوید. مهمترین نکته این است که مزاحمت ها و موانع
مطالعه را نیز برطرف کنید و تا جایی که ممکن است خود را از این شرایط دور کنید. اگر همه شرایطی که برای مطالعه نیاز دارید، در
دسترس باشید، تمرکز شما نیز بیشتر شده و مطالعه موثری خواهید داشت. می توانید با ابتکارهایی خیلی ساده و به جای جمله های
تند “لطفا مزاحم نشوید“ از جمله های اثر گذار مانند:
“موفقیت با کمک شما“ “به زودی پیش شما خواهم بود“ و … دیگران را نیز ترغیب کنید تا شرایط شما را در نظر بگیرند.
هر چه شرایط مطالعه برای شما روشن و مشخص و دسترسی شما به منابع راحت تر باشد، اثر بخشی مطالعه شما نیز بیشتر می شود.
- سازماندهی منابع مطالعه:
سازماندهی منابع از جمله موضوع و جنبه هایی است که افراد معمولا با آن مشکل دارند و بین انتخاب اولویت های مطالعه و منابع
دچار مشکل می شوند. گاهی افراد برای ادامه تحصیل آنقدر سر خود را با منابع شلوغ می کنند که از هدف اصلی یعنی مطالعه سرفصل
ها باز می مانند و تنها نسبت به جمع آوری و خرید منابع حریص تر می شوند!
به عنوان مثال فردی به دنبال یادگیری در مورد موضوع بازاریابی در شبکه های اجتماعی است، یا این که می خواهد اصول سرمایه
گذاری و بورس را یاد بگیرد. برای تهیه آنها به منابع مختلفی مراجعه می کند و بیشتر وقت خود را صرف خرید منابع می کند تا مطالعه
را آغاز کند. گاهی وقت ها داشتن منابع بیشتر آنها را سردرگم می کند که مطالعه را از کدام منبع شروع کنند. پیشنهاد این است که
مطالعه منابع اصلی را ابتدا تا جایی که می توانید به اتمام برسانید. بسیاری از منابع سرفصل های مشترکی دارند. بنابراین با اتمام یک
منبع و شروع منبع دیگر شاید بسیاری از نکات برای شما آشنا باشد. البته که برای برخی درس ها و منابع آزمون، بهتر است چند منبع
در نظر بگیرید اما باید دقت کنید که بر اساس برنامه و سرفصل ها بیشتر مطالعه کنید تا عناوین کتاب! سیستم آرشیو و دسته بندی
موضوع ها نکته مهمی است که بسیاری افراد آن را نادیده می گیرند.
- سایر شرایط مطالعه:
زمان مطالعه و مطالعه گروهی نیز جنبه های اصلی مربوط به مطالعه هستند.
داشتن برنامه منظم به اثر بخشی مطالعه شما کمک می کند. بهترین راهکار برای رسیدن به نظم، یادداشت کردن ساعت مطالعه است.
اگر بدانید که میزان مطالعه شما در روز چه اندازه است می توانید میسر پیشرفت خودتان را ببینید و بیشتر ترغیب شوید. برای مثال
برای این کار می توانید از نرم افرازهای موجود در این زمینه استفاده کنید (برای بررسی بیشتر مراجعه کنید به مقاله: معرفی نرم
افزارآنکی). مطالعه در کنار هم تیمی نیز راهکار مناسبی برای انگیزه و ادامه دادن مسیر مطالعه است. اگر دوست مناسبی به شما
پیشنهاد مطالعه گروهی را بدهد و به شما انگیزه بیشتری بدهد، حتما از این کار استقبال کنید!
بسیاری از افراد فکر می کنند که مطالعه روتین بسیار موثر است. اما اگر واقعا استفاده از شبکه اینترنت موبایل نیز به یادگیری شما
کمک می کند، هیچ مانعی ندارد! خلاقیت و تنوع در مطالعه، یادگیری شما را افزایش می دهد، هدف شما یادگیری است نه این که
ساعت ها منبعی را پیش چشم های خود داشته باشید و خود را مجبور به مطالعه کنید! مهم این است که مبتنی بر سبک یادگیری خود
عمل کنید.
می توانید یک بار این نکته را امتحان کنید. برای مثال در مورد تاریخ یک دوره و یا شخصیت ها مطالعه کنید، اگر با علاقه و حس
کنجکاوی این کار را انجام دهید بیشتر در ذهن شما ماندگار می شود یا اینکه خودتان را مجبور به حفظ اسامی و … کنید؟! حق انتخاب
با شما است….
