وکیل دادگستری و اخلاق حرفه ای قسمت سوم

۴ ـ نوسانات و تحولات اقتصادی و سیاسی ، قانون خاص خود رادارند و ایجاد چیزی را باعث می شوند که از آن به »جو« تعبیرمی کنیم . »جو« جامعه گاه موافق و گاه مخالف افراد یاگروه هائی است . اینکه وکیل در انتخاب موکلین وپرونده هایش همیشه در جهت موافق با جو جامعه حرکت کند ، شاید آسان ترین شیوه وکالت باشد . اما مطمئنا بهترین شیوه نیست . پذیرفتن دفاع از کسی یا گروهی که در برهه ای اززمان مغضوب و مبغوض و منفور شده است ( و چه بسا این غضب و بغض و نفرت به حق هم نباشد ) حرکتی است که از وکیل آزاده انتظار می رود . چه ما از متهم به دزدی و زنا وکلاهبرداری و قتل و تروریسم ـ با توجه به شخصی بودن مجازات ـ دفاع می کنیم ، نه از دزدی و زنا و کلاهبرداری وترور .  بدیهی است وکیلی که اینگونه عمل می کند باید در انتظارجفای ناشی از عدم شناخت و جهل جامعه و عوام ( و گاه ـ حتی ـ خواص ) باشد و این بهائی است که وکیل برای آزادگی خود باید بپردازد .

۵ ـ درست است که موکلین وسیله روزی رساندن به وکیل هستند و درست است که رعایت ادب در برخورد با ایشان واجب است ( همچنان که در برخورد با دیگران بایسته است ) اما این رابطه مالی و تقید اخلاقی نباید باعث شود که وکیل ازمعیارهای رفتاری خود در مقابل موکل عدول کند ، بنابراین:

اولا ـ باید وقت شناسی را در نهایت جدیت و سخت گیری به موکلین بیاموزیم .

ثانیا ـ به موکل تفهیم کنیم اوست که باید خود را بر شرایط مامنطبق کند و مواضع اصولی ما لایتغیر است .

ثالثا ـ رفتارمان چنان باشد که موکل گمان نکند پولی که می پردازد موقعیت خاص و ممتازی جز آنچه که وضعیت علمی و اجتماعیش اقتضا دارد ، برای وی ایجاد می کند . به عبارت دیگر موکل باید بداند او است که به وکیل محتاج است و عکس این قضیه مصداق ندارد .

رابعا ـ اگر بر این اعتقادیم که تا زمانی که استحقاق انفاق الهی را داشته باشیم و روزی ما مقرر باشد ، لاجرم حواله خواهد شد و افراد بشر را یارای سد این باب نیست . دلیلی ندارد که برای ادامه رابطه با موکلین و طرف های مشاوره ـ وقتی که حرفه ای بی ربط می زنند و کارهای ناروا می کنند و توجیه و دفاع سخنان نادرست و اعمال غلط خود را از ما می خواهند ـ در برابر ایشان سرفرودآوریم و تمکین کنیم . زیراکه چنین برداشت وبرخوردی ، به اعتباری ، عین شرک است.
* ۴ – اتقوا مواضع التهمه  گفته شده : قاضی و وکیل دو بال فرشته عدالت هستند .  بنابراصل ، حقیقت همین است . امیدواریم واقعیت نیز همین باشد ـ یا بشود .  قاضی و وکیل را از معاشرت و مراوده با یکدیگر گریزی نیست . زیرابسیاری از وکلا و قضات همکلاس یا هم دوره یکدیگر بوده اند وبسیاری از ایشان هم ضمن برخوردهای مکرر حرفه ای طی سالهای دراز با هم آشنا و دوست شده اند .  بین وکلا و قضاتی که لوازم خلقی و وجدانی این دو شغل در ایشان جمع است ، این مطلب که ارتباطات و دوستی ها هیچ تاثیری در روابط حرفهای و کاری ایشان ندارد ـ و نمی تواند داشته باشد ـ مفروغ عنهاست . اما مردم عادی ـ علی الخصوص عوام ـ از این حقیقت آگاه نیستند . هر حرکت یا گفته حساب نشده ای می تواند در ذهن ایشان شبهه ایجاد کند و نهایه وهن قاضی و وکیل و دستگاه قضا و کانون وکلا را درپی داشته باشد .  در عین حال از آنجا که انسان ، به هر تقدیر ، دستخوش عواطف واحساسات خویش است و همیشه این بیم وجود دارد که ناخواسته تحت تاثیر آشنائی ها و دوستی ها قرار گیرد . بر ما است که به نکات ذیل توجه کنیم :

۱ ـ وقتی پرونده ما به دادگاهی ارجاع می شود که قاضی آن با ماخصوصیت و رفاقت دارد ، تا زمانی که کار پرونده خاتمه نیافته ، رفت و آمد خود را به آن دادگاه و دفتر آن به حداقل برسانیم و به مراجعات کاملا ضروری اکتفا کنیم .

۲ ـ تا وقتی که کار پرونده ادامه دارد ، اگر خارج از دادگاه ملاقاتهای خصوصی با رئیس دادگاه دست داد ، مطلقا درخصوص پرونده ای که نزد وی داریم سخنی به میان نیاوریم .

۳ ـ وقتی تاریخ رسیدگی فرا رسید ، یک روز قبل یا ساعاتی پیش از وقت رسیدگی به قاضی دادگاه مراجعه و برای وی روشن کنیم که ملاقات بعدی ما با او به عنوان وکیل پرونده خواهد بود و توقع احترام و محبت خارج از حدود روابط رسمی نداریم .  این اقدام تکلیف رفیق ما را روشن و از بروز شبهه احتمالی درذهن طرف دعوی هم جلوگیری خواهد کرد . چه اگر در زمان مراجعه ما به محکمه ، طرف دعوی هم حاضر باشد و رئیس دادگاه بدون آگاهی از این موضوع و یا ـ در صورت آگاهی ـ به علت رودربایستی ، برخوردی گرم تر از آنچه که اقتضاءرابطه حرفه ای و رسمی است با ما داشته باشد و احترامی بیش از آنچه که معمول است برای ما قائل شود . ناچار در ذهن ناپخته طرف دعوی ـ که از خصوصیات وکلا وقضات متقی ومستقل بی خبر است ـ شک و شبهه ایجاد خواهد شد .  همینجا باید متذکر شویم که رعایت احترام وکیل بر دادگاه واجب است ، همچنان که عکس این قضیه صادق می باشد . به عبارت دیگر دادگاهی که از وکیل توقع احترام دارد باید به وکیل احترام بگذارد . آنچه فوقا گفتیم در خصوص درجه ای ازاحترام و ابراز خصوصیت و محبت است که به رابطه وکیل ودادگاه مربوط نیست ، بلکه از رفاقت و رابطه شخصی ناشی می شود .