تهیه فهرستی از راه حل ها برای حل مسئله و انتخاب بهترین تصمیم
روشهای حل مسئله و خلاقیت پیشنهادی دکترمیر
1. حلقه حل مسئله (Problem Solving Cycle)
مرحلهبندی منظم شامل: شناسایی مسئله، جمعآوری اطلاعات، ایجاد گزینهها، تصمیمگیری، اجرا و ارزیابی.
2. **6-3-5 Brainwriting**
یک تکنیک گروهی خلاقانه که در آن 6 نفر در 5 دقیقه و 3 ایده روی کاغذ مینویسند و به دیگران منتقل میکنند.
3. **تحلیل سبکی-سنگینی (Force Field Analysis)**
تعیین عوامل موثر در تغییر و مقاومت در برابر آن.
4. **روش SCAMPER**
حروف اختصاری ابداعی برای: جایگزینی، ترکیب، تعدیل، بزرگ کردن، کوچک کردن، معکوس کردن، حذف کردن.
5. **استدلال عقبگرد (Backward Induction)**
شروع از نقطه پایانی و حرکت به سمت عقب برای رسیدن به راهحل.
6. **طرحواره ذهنی (Mind Mapping)**
استفاده از نقشههای تصویری برای ارتباط بین ایدهها.
7. **روش Delphi**
جمعآوری نظرات متخصصان به صورت مکرر و بدون تماس مستقیم.
8. **حلقه PDCA (Plan – Do – Check – Act)**
چرخه بهبود مستمر در مدیریت کیفیت.
9. **تجربه مشتری (Customer Journey Mapping)**
نگاه به فرآیندها از دید مشتری برای شناسایی نقاط ضعف.
10. **روش Osborn**
یکی از قدیمیترین روشهای تولید ایده شامل 7 مرحله.
11. **تحلیل 5W + 1H**
استفاده از سوالات: چه کسی، چه زمانی، کجا، چه چیزی، چرا و چگونه؟
12. **تحلیل ریشهای (Root Cause Analysis)**
شناسایی علت اصلی یک مشکل با روشهایی مثل 5 Whys یا Fishbone Diagram.
13. **روش SWOT**
تحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدها.
14. **تصمیمگیری بر اساس داده (Data-Driven Decision Making)**
استفاده از اطلاعات و تجزیهوتحلیل برای تصمیمگیری.
15. **روش دلفی (Delphi Method)**
استفاده از نظرات کارشناسان به صورت مکرر و غیرمستقیم.
16. **حل مسئله از طریق داستانگویی (Storytelling for Problem Solving)**
برجسته کردن مسائل از طریق داستان برای فهم عمیقتر.
17. **روش تضاد (Dialectical Inquiry)**
تقابل دو دیدگاه مخالف برای یافتن راهحل بهتر.
18. **تفکر سیستمی (Systems Thinking)**
دیدن مسئله در قالب یک سیستم پیچیده و تعاملی.
19. **تحلیل سناریو (Scenario Analysis)**
بررسی چندین سناریو برای پیشبینی نتایج و تصمیمگیری.
20. **روش TRIZ**
یک روش علمی برای حل مسئله و نوآوری با استفاده از الگوهای موجود در اختراعات.
21. **روش Six Thinking Hats**
تفکر چندوجهی با استفاده از “کلاههای فکری” مختلف.
22. **روش تفکر طراحی (Design Thinking)**
فرآیند متمرکز بر کاربر برای حل مسئله.
23. **تحلیل موانع (Barrier Analysis)**
شناسایی موانع موجود در رسیدن به هدف.
24. **روش تفکر چالشبرانگیز (Challenging Assumptions)**
شک کردن به فرضیات موجود برای یافتن راهحلهای جدید.
25. **تحلیل PESTEL**
تحلیل محیط خارجی (سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، تکنولوژی، زیستمحیطی، حقوقی).
26. **روش تفکر منطقی (Lateral Thinking)**
تفکر غیرخطی برای حل مسئله به روشهای غیرمعمول.
27. **روش تفکر انتقادی (Critical Thinking)**
تحلیل موضوعات به طور منطقی و بیطرفانه.
28. **روش تفکر ماوراء منطقی (Paradigm Shift Thinking)**
تغییر بنیانی در نحوه دیدن به یک مسئله.
29. **روش تفکر چند بعدی (Multi-Perspective Thinking)**
نگاه به مسئله از دیدگاههای مختلف.
30. **روش تفکر مقدماتی (First Principles Thinking)**
تجزیه مسئله به اصول اولیه برای ساخت راهحل جدید.
31. **روش تفکر اکتشافی (Heuristic Thinking)**
استفاده از قواعد تجربی برای یافتن راهحل سریع.
32. **روش تفکر سلسله مراتبی (Hierarchical Thinking)**
سازماندهی اطلاعات به صورت سلسله مراتبی برای حل مسئله.
33. **روش تفکر شبکهای (Network Thinking)**
دیدن ارتباطات بین عناصر یک مسئله.
34. **روش تفکر شهودی (Intuitive Thinking)**
استفاده از شهود برای تصمیمگیری.
35. **روش تفکر منطقی-استنتاجی (Deductive Reasoning)**
استنتاج از کل به جزء.
36. **روش تفکر القایی (Inductive Reasoning)**
استنتاج از جزء به کل.
37. **روش تفکر سیمانتیکی (Semantic Thinking)**
استفاده از روابط معنایی برای حل مسئله.
38. **روش تفکر اخلاقی (Ethical Thinking)**
درنظر گرفتن ابعاد اخلاقی در حل مسئله.
39. **روش تفکر اقتصادی (Economic Thinking)**
تحلیل از دیدگاه منافع، هزینه و سود.
40. **روش تفکر زیستمحیطی (Environmental Thinking)**
درنظر گرفتن تأثیرات زیستمحیطی در تصمیمات.
41. **روش تفکر انسانگرایانه (Human-Centered Thinking)**
تمرکز بر نیازهای انسان در تمام مراحل حل مسئله.
42. **روش تفکر اجتماعی (Sociocultural Thinking)**
درنظر گرفتن عوامل اجتماعی و فرهنگی.
43. **روش تفکر آیندهنگر (Futuristic Thinking)**
دیدن مسئله در چارچوب آینده و تحولات آتی.
44. **روش تفکر مبتنی بر اهداف (Goal-Based Thinking)**
حرکت به سمت یک هدف مشخص.
45. **روش تفکر مبتنی بر راهحل (Solution-Focused Thinking)**
تمرکز بر راهحلها به جای مسائل.
46. **روش تفکر از دید دیگران (Perspective Taking)**
درک مسئله از دیدگاه دیگران.
47. **روش تفکر مبتنی بر سؤال (Question-Based Thinking)**
استفاده از سؤالات هوشمندانه برای کشف راهحل.
48. **روش تفکر از بالا به پایین (Top-Down Thinking)**
شروع از مفاهیم کلی و حرکت به سمت جزئیات.
49. **روش تفکر از پایین به بالا (Bottom-Up Thinking)**
شروع از جزئیات و رسیدن به نتیجه کلی.
50. **روش تفکر بازیگرانه (Playful Thinking)**
استفاده از خلاقیت، هیجان و بازی برای تولید ایده.
📌 نکته مهم:
انتخاب هر روش به نوع مسئله، موقعیت، منابع و هدف شما بستگی دارد. اغلب بهترین نتایج از ترکیب چند روش به دست میآید.
حتما بخوانید: مهارتهای پیشرفته برای مسئله یابی
….. یادتان باشد که پیوسته برای کامل شدن تلاش وافری میکنند و همیشه این افراد از خود انتقاد میکنند
روشهای حل مسئله و خلاقیت در مذاکرات سخت
روش تفکر طراحی (Design Thinking)
– **شرح:
رویکردی متمرکز بر کاربر با تأکید بر همدلی، تجربه کاربری و ابداع راهحل.
– **کاربرد در مذاکره:** درک عمیق نیازها و انگیزههای طرف مقابل قبل از ارائه پیشنهاد. به شما کمک میکند راهحلهای خلاقانه و مناسب برای هر دو
طرف بسازید.
—
🔹 2. **روش Six Thinking Hats (شش کلاه فکری)**
– **شرح:** تفکر چند بعدی با استفاده از شش “کلاه” متفاوت: مشکی (منطق)، سفید (داده)، قرمز (احساس)، زرد (بهینهگرایی)، سبز (خلاقیت)، آبی (کنترل).
– **کاربرد در مذاکره:** کمک به همراهی با تیم در مذاکره برای درک چند وجهی از مسئله و تصمیمگیری هوشمندانه.
—
🔹 3. **روش تفکر منطقی (Lateral Thinking)**
– **شرح:** تفکر غیرخطی و خارج از الگوهای رایج برای یافتن راهحلهای جدید.
– **کاربرد در مذاکره:** وقتی مذاکره گیر کرده یا بنبست به نظر میرسد، این روش به شما کمک میکند ایدههای غیرمعمول ارائه دهید که میتوانند وضعیت را تغییر دهند.
—
🔹 4. **روش تفکر اولیه (First Principles Thinking)**
– **شرح:** تجزیه یک مسئله به اصول بنیادین و ساختن راهحل از صفر.
– **کاربرد در مذاکره:** اگر طرف مقابل بر اساس فرضیات قدیمی عمل میکند، شما میتوانید اصول اولیه را دوباره بررسی کنید و راهحلی جدید و منطقی پیشنهاد دهید.
—
🔹 5. **تحلیل SWOT**
– **شرح:** تحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید.
– **کاربرد در مذاکره:** قبل از مذاکره، تحلیل SWOT از موقعیت خودتان و طرف مقابل انجام دهید تا نقاط قوت خود را تقویت کنید و نقاط ضعف او را شناسایی کنید.
—
🔹 6. **روش TRIZ (نظریه حل مسئله اختراعی)**
– **شرح:** استفاده از الگوهای موجود در نوآوریها و اختراعها برای حل مسائل.
– **کاربرد در مذاکره:** اگر با مسئلهای تکراری در مذاکره مواجه شدید (مثل قیمت گذاری، تعهد، اعتماد)، میتوانید از راهحلهای مشابه در سایر حوزهها الهام بگیرید.
—
🔹 7. **روش تضاد (Dialectical Inquiry)**
– **شرح:** مقایسه دو دیدگاه متضاد برای رسیدن به راهحل بهتر.
– **کاربرد در مذاکره:** قبل از مذاکره، نقش خود و طرف مقابل را بازی کنید و دیدگاههای متضاد را مطرح کنید. این کار به شما کمک میکند نقاط ضعف استدلال خود را ببینید و آماده شوید.
—
🔹 8. **روش تفکر انسانمحور (Human-Centered Thinking)**
– **شرح:** تمرکز بر نیازها، احساسات و انگیزههای انسانی.
– **کاربرد در مذاکره:** در مذاکرات سخت، گاهی اوقات احساسات مهمتر از منطق هستند. با توجه به این موضوع، میتوانید ارتباط بهتری با طرف مقابل برقرار کنید.
—
🔹 9. **روش تفکر چالشبرانگیز (Challenging Assumptions)**
– **شرح:** شک کردن به فرضیات پیشفرض برای یافتن راهحلهای جدید.
– **کاربرد در مذاکره:** اگر مذاکره در یک نقطه گیر کرده، فرضیاتی که هر دو طرف دارند را زیر سوال ببرید. این کار میتواند دروازهای برای راهحلهای خلاقانه باشد.
—
🔹 10. **روش تفکر از دید دیگران (Perspective Taking)**
– **شرح:** درک مسئله از دیدگاه طرف مقابل.
– **کاربرد در مذاکره:** این روش به شما کمک میکند عوامل موثر در تصمیمگیری طرف مقابل را درک کنید و پیشنهادی ارائه دهید که برای او هم معنیدار باشد.
—
📌 نکته کلیدی:
در مذاکرات سخت، **ترکیب تحلیل (منطق) و خلاقیت (تفکر خارج از چارچوب)** بهترین نتایج را میدهد. همچنین، **همدلی، شناخت دقیق هدفها و انعطافپذیری در راهحلها** از مهمترین عوامل موفقیت در مذاکره است.
حتما بخوانید: اگر شما هم این مشکلات را دارید پس واقعا باهوش هستید
قالب کلی و فرموله شده روش تفکر اولیه (First Principles Thinking)** برای استفاده در مذاکرات سخت، و هم **گفتوگو
🧩 1. قالب فرموله شده: **تفکر اولیه (First Principles Thinking) در مذاکره**
مرحله 1: **تعریف مسئله به صورت واضح
– “مسئله ما چیست؟”
– “هدف نهایی چیست؟”
🔹 *مثال:*
> “ما با تقسیم داراییها در طلاق مواجه هستیم و میخواهیم بدون دعوا به توافق برسیم.”
—
### مرحله 2: **حذف فرضیات موجود**
– “چه فرضیاتی وجود دارد که ممکن است مانع راهحل خوب باشد؟”
– “چه چیزهایی را به عنوان حقیقت قبول کردهایم که شاید نباشد؟”
🔹 *مثال:*
> “تقسیم دارایی حتماً باید 50-50 باشد.”
> “زن فقط باید سهم قانونیاش را بگیرد.”
—
### مرحله 3: **شناسایی اصول اولیه**
– “چرا این موضوع مهم است؟”
– “چه چیزی به رفاه طرفین کمک میکند؟”
– “هدف عمیقتر ما چیست؟”
🔹 *مثال:*
> “هدف اصلی این است که زن و فرزندان امنیت مالی داشته باشند و مرد بتواند داراییهایش را حفظ کند.”
—
### مرحله 4: **ساختن راهحل جدید از پایه**
– “با توجه به این اصول، چه راهحلهایی میتوانیم بسازیم؟”
– “چه گزینههایی وجود دارد که همه طرفین را راضی کند؟”
🔹 *مثال:*
> – واگذاری خانه به زن به جای سهم نقدی
> – تعهد ماهانه به جای تقسیم یکباره
> – تشکیل صندوق مشترک برای فرزندان
—
### مرحله 5: **بررسی عملی بودن و توافق نهایی**
– “آیا این راهحل منطقی، عادلانه و قابل اجرا است؟”
– “آیا نیازهای هر دو طرف را پوشش میدهد؟”
—
## 🎭 2. گفتوگوی نقشآزممایی (Role-play): مذاکره حقوقی
### 👤 نقشها:
– **جان** (مرد، مدیر شرکت)
– **سارا** (زن، مادر دو فرزند، بدون درآمد مستقل)
– **وکیل میانجی**
—
### 💬 گفتوگو:
**وکیل میانجی:**
“با تشکر از حضورتان. هدف ما رسیدن به یک توافق عادلانه و بدون دعوا است. اجازه دهید ابتدا اهداف هر دو طرف را بشنوم.”
**جان:**
“من داراییهای زیادی دارم و نمیخواهم بخش بزرگی از آن را از دست بدهم. ولی تمایلی به دعاوی طولانی ندارم.”
**سارا:**
“من فرزندانم را بزرگ میکنم و درآمدی ندارم. نمیخواهم بیقرار بمانیم.”
**وکیل میانجی:**
“متوجه شدم. اگر به جای تمرکز روی تقسیم دقیق، به اصول اصلی فکر کنیم — مثل امنیت مالی شما و حفظ داراییهای جان — چه گزینههایی میتوانیم بسازیم؟”
**سارا:**
“اگر بتوانم در خانهای که با هم خریدیم بمانم، فرزندانم تحت تأثیر قرار نمیگیرند.”
**جان:**
“خب، میتوانم یکی از خانهها را به او بدهم و بقیه را نگه دارم. اینطور هم من ضرر نمیکنم و هم سارا امنیت دارد.”
**وکیل میانجی:**
“این یک راهحل خلاقانه و عادلانه است. آیا هر دو موافقید؟”
**هر دو:**
“بله.”
—
✅ نتیجه:
– توافق بدون دعوا
– حفظ روابط والدینی
– حل مسئله از پایه و با تفکر خلاق
حتما بخوانید: مهارت های حرفه ای حل مسئله و مساله یابی و تصمیم گیری
جمع آوری و ارائه دکتر مازیار میر
مطالعات بیشتر