اخلاق حرفهای دربرگیرندهٔ اصول، وظایف و استانداردهای رفتار فردی و سازمانی مورد انتظار از افراد حرفه ای در مشاغل گوناگون است. افراد شاغل در موقعیتهای حرفهای از مهارتها و دانش خود برای انجام کار بهره میگیرند. این افراد قادر به قضاوت، اعمال مهارتها و دانش و تصمیمگیری بر اساس دانش خود در شرایطی که عموم جامعه به دلیل نداشتن این دانش و مهارت قادر به این کار نیست هستند. چگونگی استفاده از این دانش و مهارت در هنگام ارائهٔ خدمات به جامعه یک مسئلهٔ اخلاقی و موضوع اخلاق حرفهای است.
یکی از قدیمیترین نمونههای اخلاق حرفهای سوگند نامه بقراط است که امروزه نیز پزشکان برای تعهد به آن سوگند یاد میکنند.
مؤلفهها
برخی از مولفهها که توسط بعضی از سازمانها حرفهای برای اخلاق حرفهای مطرح میشود عبارتند از:
- صداقت
- راست کرداری
- شفافیت
- مسیولیت پذیری
- رازداری
- بی طرفی
- احترام
- تابع قانون بودن
- وفاداریچند مثالبرای نمونه، هنگام رویداد یک تصادف رانندگی، یک شخص عادی در جامعه و حاضر در صحنه را نباید به خاطر انجام ندادن رویههای اورژانسی پزشکی بازخواست نمود، هرچند تلاش برای رساندن کمک حرفهای به مصدومان وظیفهٔ اخلاقی او است. دلیل این مسئله نداشتن دانش و مهارت پزشکی لازم توسط شخص است. در مقابل، یک پزشک آموزشدیده (و دارای تجهیزات مناسب) قادر به تشخیص صحیح و انجام اعمال مورد نیاز است. عدم انجام این کمک از سوی چنین پزشکی یک تقصیر و غیراخلاقی تلقی میشود. همچنین اگر وی در حین کمک به فرد مرتکب خطایی شود و مقصر در آن خطا باشد، پیامدهای شدیدی در انتظار او خواهند بود. در مقابل، یک شخص غیرپزشک تنها در صورتی که هیچ کاری برای کمک به شخص نکرده باشد مقصر خواهد بود و اگر به صورت ناخواسته و به قصد کمک، آسیب بیشتری به بیمار وارد کند نیز طبق قاعده ی سامری نیکو مسئولیتی متوجه وی نخواهد بود.به عنوان مثالی دیگر، یک شرکت ممکن است از یک مهندس بخواهد که ایمنی یک پروژه که در واقع ایمن نیست را تأیید کند. یک مهندس ممکن است به دلایل اخلاقی از این کار سر باز زند، این شرکت ممکن است بتواند مهندسی دیگر با وجدان کاری کمتر بیابد که در مقابل دریافت رشوه تن به این کار داده و شرکت را از هزینههای احتمالی مرتبط نجات دهد.
- دکتر مازیار میر مشاور و تحلیلگر