تفکر یا تفکر نوین نوشته دکترمازیارمیر

#دکترمازیارمیر

#مازیارمیر

بعنوان یک مشاور کسب و کار سالها است می گویم و می شنوم فکر کنید و فکر کنیم.

شاید وضعیت این روژهای من و تو وما رابطه عمیق و معنی داری به نحوه تفکر و امتداد تفکراتشان دارد.

حتی شاید علت اصلی و دلیل مهم در شکستن ملت‌ها و دولت‌ها و کشورها به میزان و نحوه تفکرات آنها ختم می شوند.

در عصر پست-حقیقت، تحولات دیجیتال و شتاب بی‌پایان اطلاعات، تفکر نوین (ReThinking) به عنوان یکی از مهم‌ترین توانمندی‌های شناختی در قرن

بیست و یکم شناخته شده است. این نوع تفکر شامل تمایل و توانایی بازنگری در باورها، نظریه‌ها و تصمیمات قبلی است. کتاب «دوباره فکر کن» (Think

Again) نوشته آدام گرانت، با رویکردی علمی و روان‌شناختی، ضرورت این نوع تفکر را مطرح کرده است.

این مقاله ضمن بررسی عمیق و تخصصی مفاهیم بنیادین تفکر نوین، انواع مختلف تفکر را از دیدگاه‌های شناختی، روان‌شناسی و سازمانی واکاوی کرده و

چارچوبی عملیاتی به نام **R.E.T.H.I.N.K** را به منظور توسعه این مهارت ارائه می‌دهد. همچنین، لیستی از **10 کتاب برتر**، **5 منبع علمی** و **5

وبسایت تخصصی** در زمینه تفکر، به همراه توضیحات دقیق و منبع‌دهی علمی، در اختیار خوانندگان قرار می‌گیرد.

 تفکر نوین در دنیای متغیر امروز

در محیطی که ثبات تنها ثابت نیست، تفکر به معنای سنتی — یعنی استنتاج و استدلال — دیگر کافی نیست. دنیای امروز به تفکری نوآورانه، منعطف و پویا نیاز دارد؛ تفکری که بتواند با توجه به اطلاعات جدید، شرایط تغییریافته را درک کند و بازنگری در تصمیمات گذشته را تسهیل کند.

**تفکر نوین (ReThinking)** به عنوان یک نوع تفکر متا-شناختی (Meta-Cognition)، شامل تمایل و توانایی بازنگری در باورها، نظریه‌ها و استراتژی‌های موجود است. این تفکر با تأکید بر اهمیت یادگیری مداوم، هوش هیجانی، خودآگاهی و مدیریت سوگیری‌های شناختی، به افراد اجازه می‌دهد تا از نقش «مدافع» در مقابل ایده‌ها به «محقق» تبدیل شوند.

—

**2. انواع تفکر و نقش آن‌ها در تصمیم‌گیری شناختی**

تفکر یک مفهوم چندوجهی است که در حوزه‌های مختلف شناختی، روان‌شناختی و سازمانی مورد تحلیل قرار می‌گیرد. در ادامه انواع تفکر را با تمرکز بر نقش آن‌ها در تصمیم‌گیری و رشد فردی معرفی می‌کنیم:

### **2.1. تفکر منطقی (Logical Thinking)**
به استفاده از قواعد استنتاجی و قیاسی برای رسیدن به نتایج صحیح اطلاق می‌شود. این نوع تفکر اساس تمامی تصمیم‌گیری‌های مبتنی بر داده است.

🔹 *مثال:* تشخیص علت یک مشکل در یک سیستم با استفاده از روش‌های منطقی.

🔹 *تفسیر عمیق:*
تفکر منطقی اساس تمامی فعالیت‌های علمی، مهندسی و تحلیلی است. این تفکر از طریق قواعد صوری منطق، به افراد کمک می‌کند تا ارتباط بین اطلاعات را درک کنند و نتایج قابل اعتمادی استخراج کنند. اما باید توجه داشت که این نوع تفکر بدون تلفیق با سایر انواع، می‌تواند منجر به استدلال‌های صحیح اما غلط از نظر واقعیت شود.

**2.2. تفکر انتقادی (Critical Thinking)**
فرآیندی است که طی آن فرد اطلاعات را با دقت و انتقاد مورد ارزیابی قرار می‌دهد. شامل تحلیل، ارزیابی، استنتاج، تفسیر، توضیح و خودتنظیمی است.

🔹 *مثال:* بررسی صحت یک خبر در رسانه‌های مجازی با استفاده از منابع معتبر.

🔹 *تفسیر عمیق:*
تفکر انتقادی یکی از اصلی‌ترین مهارت‌های شناختی در عصر اطلاعات است. این نوع تفکر به ما کمک می‌کند تا بین حقیقت، داستان، نظر شخصی و تبلیغات تمایز قائل شویم. تفکر انتقادی با تقویت توانایی تحلیل و ارزیابی، به افراد اجازه می‌دهد تا تصمیمات مستقل و مبتنی بر شواهد بگیرند.

**2.3. تفکر خلاقانه (Creative Thinking)**
تولید ایده‌های جدید، غیرمعمول و موثر است. در حل مسائل پیچیده، نوآوری و رهبری استراتژیک نقش کلیدی دارد.

🔹 *مثال:* طراحی یک راهکار جدید برای کاهش هزینه‌های عملیاتی یک سازمان.

🔹 *تفسیر عمیق:*
تفکر خلاقانه اساس تمامی نوآوری‌هاست. این تفکر با استفاده از اتصال‌های غیرخطی میان ایده‌ها، به ما کمک می‌کند تا راه‌حل‌هایی بیابیم که در ظاهر وجود ندارند. تفکر خلاقانه اغلب با ریسک همراه است، اما بدون آن، هیچ تحولی اتفاق نخواهد افتاد.

**2.4. تفکر واکنشی و احساسی (Reactive & Emotional Thinking)**
تحت تأثیر هیجانات و واکنش‌های فوری اتفاق می‌افتد. اغلب منجر به اشتباهات شناختی می‌شود.

🔹 *مثال:* تصمیم‌گیری در مورد استخدام یک فرد فقط بر اساس اولین انطباق شخصیتی.

🔹 *تفسیر عمیق:*
این نوع تفکر انسانی است و در مواقع بحرانی می‌تواند مفید باشد، اما در تصمیم‌گیری‌های پیچیده یا بلندمدت، می‌تواند مخرب باشد. تفکر واکنشی اغلب تحت تأثیر سوگیری‌های شناختی و هیجانی قرار دارد و به همین دلیل باید با تفکر منظم و منطقی موازنه شود.

**2.5. تفکر نوین (ReThinking)**
نوعی تفکر فرامعانه است که تمامی انواع فوق را در قالب یک چارچوب پویا و انعطاف‌پذیر به کار می‌گیرد.

🔹 *مثال:* یک مدیر که با وجود اعتماد به یک استراتژی قبلی، در صورت عدم تحقق نتایج مورد انتظار، استراتژی خود را بازنگری می‌کند.

🔹 *تفسیر عمیق:*
تفکر نوین، یک نوع تفکر متا-شناختی است که به افراد اجازه می‌دهد تا نه تنها به ایده‌ها فکر کنند، بلکه به نحوه فکر کردن خود نیز فکر کنند. این تفکر در عصر تغییرات سریع، به یک ضرورت تبدیل شده است.

**3. چارچوب R.E.T.H.I.N.K: یک مدل عملیاتی برای تفکر نوین**

با الهام از اصول روان‌شناسی شناختی، مدیریت تغییر و هوش هیجانی، چارچوب **R.E.T.H.I.N.K** به عنوان یک راهنمای عملی برای بازنگری در باورها و تصمیمات ارائه می‌شود.

| مرحله | توضیح علمی | توصیه عملی |
|——-|————-|————–|
| **R – Reassess** | بازنگری در تصمیمات گذشته و وضعیت فعلی با استفاده از اطلاعات جدید. | از خود بپرسید: «آیا این تصمیم هنوز مرتبط است؟» |
| **E – Evaluate Evidence** | تجزیه و تحلیل اطلاعات جدید و مقایسه آن با باورهای قبلی. | منابع معتبر را بررسی کنید و شواهد را مستند کنید. |
| **T – Think Openly** | توانایی درک دیدگاه‌های متفاوت بدون قضاوت پیش‌فرض. | فرضیه‌های خود را موقتی بدانید و به دنبال رد آن‌ها باشید. |
| **H – Hear Other Perspectives** | احترام به نظرات مخالف و یادگیری از دیگران. | از سوال‌های باز برای درک بهتر استفاده کنید. |
| **I – Identify Biases** | شناسایی و مدیریت سوگیری‌های شناختی و هیجانی. | از ابزارهای شناسایی سوگیری استفاده کنید. |
| **N – Navigate Change** | سازگاری با شرایط جدید و اقدام مناسب. | برنامه‌های خود را با شرایط جدید تطبیق دهید. |
| **K – Keep Learning** | تفکر نوین یک فرآیند دائمی است. | یادگیری را به عنوان یک عادت روزمره توسعه دهید. |

🔹 *تفسیر عمیق:*

چارچوب R.E.T.H.I.N.K نه تنها یک روش تصمیم‌گیری است، بلکه یک راهبرد زندگی است. این چارچوب به ما کمک می‌کند تا در برابر تغییر مقاومت نکنیم، بلکه به عنوان یک محقق و یادگیرنده دائمی، با دنیای تغییرکننده همراه شویم.

—

## **4. چک لیست علمی-عملی برای تقویت تفکر نوین**

برای استفاده عملی از چارچوب R.E.T.H.I.N.K، چک لیست زیر به شما کمک می‌کند تا تفکر نوین را در زندگی روزمره و تصمیم‌گیری‌های مهم به کار بگیرید.

### **چک لیست تفکر نوین (ReThinking Checklist)**

✅ آیا اخیراً در مورد یک باور شخصی بازنگری کرده‌اید؟
✅ آیا از دیدگاه‌های مخالف به عنوان فرصتی برای یادگیری استفاده کرده‌اید؟
✅ آیا در آخرین تصمیم‌تان، شواهد جدید را در نظر گرفته‌اید؟
✅ آیا از سوگیری‌های شناختی خود آگاه هستید؟
✅ آیا در مواقعی که اشتباه می‌کنید، آن را قبول می‌کنید؟
✅ آیا فضایی برای اظهار نظرهای متفاوت در محیط کار/خانواده فراهم کرده‌اید؟
✅ آیا از تفکر گروهی برای بهتر شدن تصمیمات خود استفاده می‌کنید؟
✅ آیا احساس می‌کنید در زمینه‌هایی از دانش خود مقید هستید و نمی‌توانید تغییر کنید؟
✅ آیا برنامه‌ای برای یادگیری مداوم و تقویت مهارت‌های شناختی دارید؟
✅ آیا در تصمیم‌گیری‌های خود به دنبال تأیید باورهای قبلی هستید یا به دنبال حقیقت؟

—

پنجم

منابع، کتاب‌ها و وبسایت‌های تخصصی تفکر

برای عمیق‌تر شدن دانش و مهارت‌های شما در زمینه تفکر نوین، لیستی از بهترین منابع علمی، کتاب‌ها و وبسایت‌های تخصصی را ارائه می‌دهیم.

### 🔹 **10 کتاب برتر در زمینه تفکر و تفکر نوین**

1. **Think Again – Adam Grant (2021)**
– موضوع: تفکر نوین، بازنگری در باورها
– ویژگی: مطالعه روان‌شناختی عملی و قابل اجرا

2. **Thinking, Fast and Slow – Daniel Kahneman (2011)**
– موضوع: دو سیستم شناختی تفکر
– ویژگی: پایه علمی تفکر، سوگیری‌های شناختی

3. **Mindset – Carol Dweck (2006)**
– موضوع: ذهنیت رشد یافته و تفکر انعطاف‌پذیر
– ویژگی: ارتباط بین تفکر و یادگیری

4. **Critical Thinking – Brooke Noel Moore & Richard Parker (2019)**
– موضوع: تفکر انتقادی
– ویژگی: راهنمای عملی برای تحلیل اطلاعات

5. **The Art of Clear Thinking – Haselton (2022)**
– موضوع: تفکر واضح و منظم
– ویژگی: روش‌های علمی برای تصمیم‌گیری بهتر

6. **The Organized Mind – Daniel Levitin (2014)**
– موضوع: مدیریت اطلاعات و تفکر
– ویژگی: نحوه سازمان‌دهی فکری

7. **How We Decide – Jonah Lehrer (2009)**
– موضوع: تصمیم‌گیری و نقش هیجان
– ویژگی: تلفیق تفکر منطقی و احساسی

8. **Fooled by Randomness – Nassim Taleb (2001)**
– موضوع: سوگیری‌های شانس و احتمال
– ویژگی: تفکر استوار در شرایط نامطمئن

9. **Make It Stick – Peter Brown et al. (2014)**
– موضوع: یادگیری عمیق و تفکر
– ویژگی: روش‌های یادگیری مداوم

10. **Creativity, Inc. – Ed Catmull (2014)**
– موضوع: تفکر خلاق در محیط کار
– ویژگی: رهبری خلاق در سازمان‌ها

🔹 **5 منبع علمی و مقاله برتر در زمینه تفکر**

1. **Paul, R., & Elder, L. (2006). Critical Thinking: The Nature of Critical and Creative Thought**
2. **Kahneman, D. (2011). Thinking, Fast and Slow**
3. **Grant, A. (2021). Think Again: The Power of Knowing What You Don’t Know**
4. **Dweck, C. S. (2006). Mindset: The New Psychology of Success**
5. **Gigerenzer, G. (2007). Gut Feelings: The Intelligence of the Unconscious**

—

🔹 **5 وبسایت تخصصی در زمینه تفکر**

1. **Farnam Street (fs.blog)**
– موضوع: تفکر استراتژیک، سوگیری‌ها، هوش شناختی
– ویژگی: مقالات بلند و عمیق بر اساس منابع علمی

2. **Wait But Why (waitbutwhy.com)**
– موضوع: تفکر سیستمی، فلسفه، تکنولوژی
– ویژگی: توضیحات تصویری و ساده از مفاهیم پیچیده

3. **LessWrong (lesswrong.com)**
– موضوع: تفکر ریاضی، منطق، بهینه‌سازی شناختی
– ویژگی: جامعه‌ای از فکرکنان عمقی

4. **Edge.org**
– موضوع: تفکر علمی و فلسفی
– ویژگی: مقالات و مصاحبه‌های با دانشمندان برجسته

5. **TED Talks (ted.com)**
– موضوع: تفکر خلاق، انتقادی، نوین
– ویژگی: سخنرانی‌های مفهومی و الهام‌بخش

نتیجه‌گیری

تفکر نوین تنها یک مهارت شناختی نیست، بلکه یک رویکرد زندگی است که بر ارزش‌هایی چون یادگیری مداوم، انعطاف‌پذیری شناختی، خودآگاهی و احترام به دیگران استوار است. چارچوب **R.E.T.H.I.N.K** به عنوان یک مدل عملیاتی، می‌تواند به افراد و سازمان‌ها کمک کند تا تفکر نوین را در فرهنگ خود نهادینه کنند.با استفاده از منابع، کتاب‌ها و وبسایت‌های پیشنهادی، می‌توانید این مهارت را در زندگی روزمره و محیط‌های کاری تقویت کنید و به یک فرد متعقل، انعطاف‌پذیر و هوشمند تبدیل شوید.