رفتارهای متقابل

اکنون حدود شش دهه از دورانی که اریک برن، روانپزشک کانادایی-آمریکایی، بحث تحلیل رفتار متقابل یا Transactional Analysis را مطرح کرد می‌گذرد.

طی این شش دهه، میل و رغبت به یادگیری تحلیل رفتار متقابل، به طرز چشم‌گیری افزایش داشته و علاوه بر روانکاوان و روان‌درمان‌گران، فعالان حوزه‌ی مدیریت، کسب و کار، مشاوره، کوچینگ و توسعه فردی هم به آن علاقه نشان داده‌اند.

به شکلی که در بسیاری از سرفصل‌های آموزش مهارتهای ارتباطی و شخصیت شناسی، معمولاً بخشی هم به آموزش تحلیل رفتار متقابل اختصاص داده می‌شود.

ما هم در متمم می‌کوشیم مبانی تحلیل رفتار متقابل را – به دور از پیچیدگی‌های تخصصی آن – در حدی که برای استفاده‌ی روزمره در زندگی و محیط کار مناسب باشد، به شما آموزش دهیم.

سرفصل‌های درس تحلیل رفتار متقابل در متمم چیست؟

ما سعی کرده‌ایم چارچوب کلی آموزش تحلیل رفتار متقابل در متمم، با استانداردی که معمولاً انجمن‌های TA پیشنهاد می‌کنند و کسانی مانند یان استوارت (در کتاب تحلیل رفتار متقابل) رعایت کرده‌اند، تفاوت نداشته باشد.

بنابراین پس از معرفی ابتدایی اریک برن، به سراغ ساختار شخصیت می‌رویم.

ساختار شخصیت، همان بحث معروف کودک و والد و بالغ است که حتی اگر تحلیل رفتار را به شکل رسمی نیاموخته‌ باشید، باز هم احتمالاً نام آن‌ها به گوش‌تان آشناست:

• کودک درون
• والد
• بالغ

سپس در یک درس مستقل، به این مسئله می‌پردازیم که در هر لحظه «از کجا می‌توانیم بفهمیم در کدام حالت شخصیتی هستیم؟»

معمولاً به عنوان مکمل ساختار شخصیت، بحث آلودگی را هم مطرح می‌کنند. به این معنا که چگونه کودک یا والد، وارد حریم بالغ می‌شوند و روی آن تأثیر می‌گذارند.

به علت اهمیت این بحث، آلودگی به کودک و آلودگی به والد در قابل دو درس جداگانه تنظیم و ارائه شده‌اند.

متمم هم‌چنین سه درس را به موضوع نوازش اختصاص داده‌ که از مباحث بسیار مهم در تحلیل روابط متقابل محسوب می‌شود:

• نوازش
• نوازش پلاستیکی
• پروفایل نوازشی
• فقر نوازش

پس از طرح این درس‌ها، وارد موضوعات کاربردی‌تر تحلیل رفتار متقابل شده‌ایم که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به مدیریت هیجانات، مواجهه با سوال و انتقاد و تقویت بالغ درون اشاره کرد.

آیا انجام دادن تمرین در درس‌های تحلیل رفتار متقابل اجباری است؟

با توجه به اصرار و تاکید دوستان متممی، ما قصد نداریم در سلسله درس‌های تحلیل رفتار متقابل متمم، تمرین‌های اجباری داشته باشیم.

ضمن اینکه تجربه‌ی درس‌های مشابه نشان داده که اکثر دوستان، مستقل از اجبار بیرونی به مشارکت در این درس‌ها علاقه دارند.

اما اگر تمایل دارید که این مفاهیم را به شکلی عمیق‌تر و کاربردی‌تر درک کنید و از مرحله‌ی دانستن به عمل کردن برسانید و به بخشی از مدل ذهنی شما در تحلیل رفتار و انتخاب رفتار تبدیل شود، پیشنهاد جدی ما این است که حتماً در بحث‌هایی که زیر هر درس انجام می‌شود مشارکت داشته باشید و تمرین‌های پیشنهادی را انجام دهید.

چه درس‌های دیگری مکمل تحلیل رفتار هستند؟

ما در متمم چهار مجموعه درس دیگر داریم که می‌توانند مکمل دوره آموزشی تحلیل رفتار متقابل محسوب شوند. اما این‌که کدام را انتخاب کنید و برای مطالعه‌شان وقت بگذارید، تابع اولویت‌ها و نیازهای شماست:

مهارت ارتباطی حمایت اجتماعی و رابطه عاطفی خودشناسی و شخصیت شناسی هوش هیجانی اصول و فنون مذاکره

یک متخصص تحلیل رفتار متقابل چه سرفصل‌هایی را می‌‌آموزد؟

مکاتب مختلف فکری در روانشناسی و روان درمانی، از زوایای مختلفی به تحلیل رفتار (TA) پرداخته‌اند و مکتب‌های متعددی در این زمینه وجود دارد (+).

پیروان روانکاوی فرویدی، سبک خودشان را در تحلیل رفتار متقابل دارند. متخصصان درمان شناختی رفتاری (CBT) هم سبک و چارچوب خودشان را تعریف می‌کنند. مکاتب و نگرش‌های دیگری هم وجود دارند که هر کدام، سبک و سیاق خودشان را تعقیب می‌کنند.

بنابراین نمی‌توان به طور قطعی مشخص کرد که یک متخصص تحلیل رفتار متقابل، باید چه چیزهایی را بداند و چه سرفصل‌هایی را بیاموزد.

با این حال، یکی از منابعی که در این زمینه می‌توانید به آن مراجعه کنید، انجمن بین المللی تحلیل رفتار متقابل یا ITAA است که از مقبولیت جهانی نیز برخوردار است.