رهبری ناب
بعنوان یک مشاور انتخابات بهترین روش هدایت ورهبری هرکاندیدای محترم در مجلس وشورای شهر ویا اصناف
و یا…. را در تفهیممدلهای رهبری وشایستگیهای رهبری ارزیابی می نمایم این مقاله که برداشتی ازاد است از
این محدوده مقالات به شایستگیهای رهبری می پردازد.
در دنیای پیشرفته امروزی وبرای رسیدن به قله های موفقیت، شرکتها و سازمانها در تلاش و رقابت فزاینده ایی هستند تا شایسته ترین افراد ومدیران را بعنوان یک مزیت رقابتی، شناسایی، جذب و حفظ نمایند.
هدف از جمع اوری ونگارش این مقاله تعیین ارتباط شایستگیهای رهبری کادر اجرایی و مدیران با عملکرد مجموعه های متفاوت و مخصوصا بهره بری هرچه بیشتر وبهتر است.
شاید بد نباشد بدانید با مطالعه ده ها پایان نامه وتحقیقات علمی وسایر موارد همه و همه نتایج حاکی از وجود رابطه مثبت معنادار بین شایستگیهای رهبری و عملکرد کسب وکار ها و شرکتها وموسسات بوده است.
بعنوان یک مشاور انتخاباتی به شدت معتقدم که امروزه سازمانهایی موفق خواهند بود که بتوانند شایسته ترینها را جذب، حفظ و نگهداری کرده و مخصوصا از خدمات آنها درجایگاه مطلوب بهره بگیرند.
باید اذعان نمود که بیتوجهی به این مهم و مخصوصا عدم استفاده از پتانسیلهای موجود میتواند تأثیر بسیار منفی برعملکرد افراد، واحدها و مخصوصا شرکتها و کسب وکارها و…. داشته باشد. استفاده از رویکردها، الگوها و تجربیات دراستارتاپها و لین استارتاپها و
کسب وکارها با عملکرد برتر در این راستا مثمرثمر تر خواهد بود.
رهبری یا پادشاهی هم یک حوزه تحقیق است و هم یک مهارت عملی که شامل توانایی یک فرد یا سازمان برای «رهبری» یا
راهنمایی افراد، تیم‌ها یا کل سازمان است. در دیدگاه تخصصی دیدگاه‌های مختلف در خصوص رهبری وجود دارد. از بارزترین این تضادها
در خصوص رهبری رویکردهای شرقی و غربی است و همچنین (در غرب) ایالات متحده در مقابل رویکردهای اروپایی دارای دیدگاه‌های
متفاوتی در سطح کمتر است. محیط‌های دانشگاهی ایالات متحده، رهبری را «فرایندی از نفوذ اجتماعی می‌دانند که در آن فرد
میتواند کمک و پشتیبانی دیگران را برای انجام یک کار مشترک ایجاد کند» تعریف می‌کند. مطالعات مربوط به رهبری، نظریه‌هایی را
در بر می‌گیرد که شامل صفات، تعامل موقعیتی، عملکرد، رفتار، قدرت، بینایی و ارزش‌ها،کاریزما و هوش در بین دیگران است.
دیدگاه تاریخی
ادبیات سانسکریت ده نوع رهبر را مشخص می‌کند. مشخصه‌های ده نوع رهبر با داستان‌های تاریخی و اساطیری توصیف شده‌است.[
در زمینه رهبری سیاسی، دکترین چینی در مورد حکم بهشت، لزوم حاکمان را برای اداره عادلانه و حق زیردستان برای سرنگونی
امپراتورانی که به نظر می‌رسید فاقد صلاحیت هستند، مطرح شده‌است.
متفکران طرفدار اشرافیت فرض کرده‌اند که رهبری یک خصوصیت ژنتیکی است و بسیاری از ساختارهای سلطنتی نیز بر همین اساس
برای خود حق الهی قائل هستند (به حق الهی پادشاهان مراجعه کنید). از طرف دیگر، نظریه پردازان متمایل به تفکرات دموکراتیک‌تر
به مثال‌هایی از رهبران شایسته سالاری، مانند ناپلئون که به اتکا هوش و استعداد و توانمندی رشد کرده‌اند را روش مناسب رهبری
می‌دانند.
متفکرین طرفدار یکه سالاری / قیم مابانه به سابقه تاریخی ساختار پدرسالارانه خانواده‌های رومی استناد می‌کنند. از سوی دیگر،
تفکر فمینیستی ممکن است نسبت به مدلهایی مانند پدرسالارانه اعتراض داشته باشد و هدایت همدلی دلسوزانه را راهکار اصلح
بدانند که گاهی اوقات به زن سالاری منتهی می‌شود.
در کنار سنت رومی، دیدگاه‌های کنفوسیسیسم در مورد «زندگی درست» نیز بسیار متکی به فرد ایده‌آل (مرد) به قامت محقق-رهبر و
قاعده خیرخواهانه وی است که تحت الشعاع سنت تقوی فلسفی قرار گرفته‌است.
رهبری یک امر هوشمندانه است که متکی به اعتماد به نفس، انسانیت، شجاعت و نظم و انضباط است … اعتماد به شعور به تنهایی
منجر به عصیانگری می‌شود. انسانیت به تنهایی باعث ضعف می‌شود. اعتماد پایدار حاصل حماقت است. وابستگی به قدرت شجاعت
منجر به خشونت می‌شود. نظم و انضباط بیش از حد و سخت‌گیری در امر فرماندهی منجر به ظلم می‌شود. وقتی کسی هر پنج
فضیلت را در کنار هم داشته باشد، هر یک متناسب با عملکرد خود باشد، می‌توان یک رهبر بود.
کتاب شهریار ماکیاولی که در اوایل قرن شانزدهم نوشته شده بود، روش‌های دستیابی به قدرت و حفظ قدرت برای حاکمان
(“شاهزادگان” یا “مستبدین” در اصطلاحات ماکیاولی) را آموزش می‌دهد. در قرن نوزدهم تفکر آنارشیستی کل مفهوم رهبری را زیر
سؤال برد. یکی از پاسخها به این انکار نخبه گرایی با آمد لنینیسم – لنین (۱۸۷۰–۱۹۲۴) مطرح شد که خواستار یک گروه نخبه پیشرو
سوسیالیستی شد و که عمل منجر به دیکتاتوری پرولتاریا شد.
سایر دیدگاه‌های تاریخی رهبری به تضادهای بین رهبری سکولار و مذهبی پرداخته‌است. آموزه‌های سزار و پاپیسم در طی چندین
قرن بارها به تناوب مورد توجه قرار گرفته‌است و موجب آسیب‌ها و اشکالات مختلفی شده‌است. تفکر مسیحیان در مورد رهبری، اغلب
بر مباشرت بر منابع الهی طراحی شده‌است – انسانی و مادی – و ادعا استقرار آنها مطابق با برنامه الهی را دارد.
برای اینکه درک کمال تر بیشتری در زمینه رهبری در سیاست، مفهوم دولتمرد را بامطالعه نماید.
تفاوت یک «رهبری ناب» با سایر گونه‌های رهبری سازماني در چیست؟
چه شایستگی‌ها و ویژگی‌های متفاوتی میتواند این طبقه‌بندی را مشخص کند؟
اصلی‌ترین شایستگی رهبران ناب را دکتر جان هامالیان در شش مشخصه زیر می‌داند:
1) معتبر، شریف و محترم
کنفوسیوس می‌گوید: «لازمه رهبری این است که بتوانی سخنان معتبری بگویی، شریف در اعمال خود باشی و به همه افراد پیرامون خود احترام بگذاری.» این صفات از خصوصیات یک رهبر سازماني بزرگ است که قطعا به رهبر ناب نیز مربوط می‌شود. از آنجا که نقش اصلی رهبر ناب، مربی و توسعه‌دهنده کارکنان است، آنها ذاتا باید معتبر، شریف و محترم باشند تا نفوذ کلامشان و الگو بودنشان را کارکنان پذیرا باشند.قطعا برای ناب بودن در رهبری این صفات جامع نیستند، ولی حداقل‌هایی هستند که باید یک رهبر سازمانی ناب داشته باشد تا بتواند مسیر ناب بودن را طی کند. با فرض اینکه شایستگیهای کلیدی رهبری ناب را دارید حال باید به مجموعه فعالیت‌هایی در سازمان بپردازید تا رهبری ناب شما، سازمانی ناب و بالنده به وجود آورد.
2) مسافر دائمی بودن
ناب بودن یک سفر است و یک راه‌حل موقت و سریع اطلاق نمی‌شود و حتی برنامه ماهانه یا تاکتیک عملیاتی صرف نیست. ناب بودن بخش جدایی‌ناپذیر از استراتژی کلی کسب‌وکار به‌حساب می‌آید. طی این سفر سازمان به درک پایداری از ارزش مشتری و چگونگی افزایش آن می‌رسد و لذتی که این سفر برای مسافران دائمی دارد، تنها از طریق خلق ارزش بیشتر ایجاد می‌شود. یک رهبر ناب، مانند خودش همه کارکنان را در این سفر همراه می‌کند. مارسل پروست می‌گوید: سفر اکتشافی تنها جست‌وجوی سرزمین‌های تازه نیست، نگاهی متفاوت نیز کشفی شگرف به دنبال خواهد داشت.
3) پیگیری بدون توقف بهبود
گرایش دائمی به بهبود مستمر و عدم رضایت به وضعیت موجود از شایستگیهای اصلی رهبری ناب است.آنها معتقدند خوب بودن دشمن عالی است و همیشه امکان بهبود وجود دارد. کار رهبری ناب فعال کردن این ویژگی سیری‌ناپذیر و کنجکاوی دائمی او در این زمینه است. رهبری ناب دائما در تلاش است این ویژگی خود را نیز بهبود بخشد و نتیجه چنین تلاشی به ماندگاری و رشد سازمان می‌انجامد.
4) تمرکز متعصبانه بر مشتری
در تفکر ناب، مشتری آغاز و پایان همه چیز است و بدون تمرکز بر مشتری و درک درستی از ارزش خواسته شده آن، رهبری ناب اتفاق نمی‌افتد. رهبری ناب تمرکز متعصبانه به مشتری را تبدیل به یک فرهنگ عمومی در سازمان مي‌کند تا بتواند از این ویژگی بهره کافی ببرد. در برخی از موارد چنانچه تمرکز بر مشتری گستردگی زیادی پیدا کند، نتایج میتواند فراتر از انتظار مشتری نیز اتفاق افتد.
5) قهرمان سادگی
لئوناردو داوینچی می‌گوید: «پیچیدگی غایت سادگی است.» پیچیدگی در بیشتر فرآیندهای سازمانی به شکل فریبنده‌ای وجود دارد و فناوری‌های جدید نیز برخی مواقع نه‌تنها ساده‌سازی نمی‌کنند، بلکه به وخامت این پیچیدگی می‌افزایند. رهبر سازمانی ناب نیاز دارد با یک دست به ساده‌سازی امور بپردازد و با دستی دیگر اتلاف‌های عملکرد رهبری خود را شناسایی کند چون در این صورت است که میتواند ناب بودن رهبری خود را توسعه دهد.
6) زندگی به سبک گمبا
گمبا یک کلمه ژاپنی است که به معنای محل کار است. اگر بخواهیم اشاره دقیق به آن بکنیم یعنی محلی که ارزش اصلی ایجاد می‌شود. رهبران ناب نیاز به صرف زمان کمتری در دفتر کار خود یا اتاق جلسه دارند و بیشتر زمان خود را بايد در مکان‌هایی از سازمان باشند که در كنار کارکنان تاثیر واقعی بر ارزش ارائه شده به مشتری ایجاد می‌كند. رهبر ناب در گمبا به جای دستور دادن از دفتر، به‌طور کامل با چالش و بحرانی که ایجاد شده آشنا می‌شود و با گوش دادن فعال ذهن کارکنان خود را از طریق مربیگری مداوم، برای ساده کردن مشکلات و حل دائمی آنها درگیر می‌کند.
نکته بسیاربسیارمهم این است که مراحل فوق باید با توجه به شرایط هر سازمانی با در نظر گرفتن تمامی موارد انجام گیرد:
اول جشن زودهنگام نگیرید
ناب بودن یک سفر بی‌وقفه است. هنگامی که شما روند خود را بهبود می‌دهید این پایان کار نیست و شروع دوباره برای ایستگاه بعدی سفر است. مراقب باشید که با یک سفر کوتاه آن را به پایان نبرید. در ادامه این مجموعه نوشته به موارد دیگری از آنچه استراتژیست‌ها باید بدانند خواهیم پرداخت. سه‌شنبه‌ها با ما باشید.
تغییرات فرهنگ کار از طریق تیم‌سازی
در شروع برای ساختن یک رویکرد استراتژیک مبتنی بر ناب بودن، نیاز دارید کارکنان را در فرآیندهای مختلف، به‌خصوص در خط مقدم تولید، تبدیل به تیم‌های خودگردان کنید و اجازه دهيد این تیم‌ها باشند که مسائل و چالش‌های خود را حل کنند. وقتی شیوه مديریت از بالا به پایین باشد، انتظار معجزه از سوی کارکنان را نداشته باشید. چون به آنها فقط امکان اجرای کارهای مورد نظر را تفویض کرده‌اید و حل مشکلات را به عهده افراد اداره‌کننده‌ای گذاشته‌اید که حتی در موقعیت‌های ایجاد مشکل حضور ندارند. ناب بودن نیاز به یک تغییر بنیادی در تفکر و نوع مدیریت کارکنان دارد و تمام ظرفیت‌های کارکردی را در خدمت خلق ارزش برای مشتری قرار می‌دهد و جالب‌ترین قسمت داستان این است که انگیزه کارکنان نیز با این روش افزایش یافته و از کار كردن و مفید بودن خود ابراز رضایت بیشتری می‌کنند.
2) اطمینان حاصل کنید همه تیم‌ها به درستی مربیگری می‌شوند
با این روش اطمینان می‌یابید برای حل مشکلات به جای تعداد محدودی مدیر از همه ظرفیت‌های نیروی انسانی خود استفاده می‌کنید. شاید در شروع شما بخش‌های کوچکی از کارکنان را به‌دلیل اهمیت کارشان درگیر کار تیم‌های خودگردان کنید، ولی باید این شیوه مدیریت را به مرور به تمامی اعضا گسترش دهيد.
3) از اتلاف‌های مشهود کار را شروع کنید که به راحتی قابل شناسایی باشند
یکی از ابزارهای کلیدی ناب بودن استفاده از «نقشه جریان ارزش» است. در این نقشه با رویت ارزش‌ها و اتلاف‌ها به شکل همزمان، تیم‌ها قادر خواهند بود برای درک اتلاف‌ها و علل آن قبل از اقدام به حذف آنها کاملا به خروجی مورد انتظار اشراف پیدا کنند.
4) استفاده از کارگاه‌های آموزشی کایزن و ایجاد تغییرات سریع
در زمان آموزش از افراد با استعداد و باتجربه که درک عمیق از روش‌های بهبود دارند استفاده کنید تا آموزش مربوط با موقعیت‌های واقعی تضمین‌کننده یادگیری باشد.
5) اطراف جریان ارزش سازماندهی و تمرکز کنید
در اکثر سازمانها، مدیریت هر فرآیندی مالک مشخصی دارد، اما هیچ‌کس مسوول کل جریان ارزش نیست. باید شرایطی را ایجاد کنید که یک درک عمیق از محصول و فرآیندهای مختلف و کل جریان ارزش بین تمامی کارکنان پدید آید تا بتوانید بیشترین ارزش را برای مشتریان ایجاد کنید و همه کارکنان نسبت به پاسخگو بودن به مشتریان متعهد باشند.
6) مشارکت و بازخورد را بین کارکنان توسعه دهید
با توسعه مشارکت کارکنان و اشتراک گذاشتن ایده‌های آنها، همکاران با انگیزه و آمادگی بهتری می‌توانند در سفر ناب شرکت داشته باشند. برای تسهیل این کار می‌توانید از سیستم پیشنهادها استفاده كنيد.
7) رسمی کردن تحول ناب
اگر بخواهید در زمان‌هایي که کارکنان در اوقات فراغت هستند به شکل داوطلبانه فعالیت ناب را دنبال کنند، به سرانجام خوبی نخواهید رسید. بهتر این است که فعالیت‌های ناب را در فرآیندهای مختلف به یک رفتار رسمی و برنامه‌ریزی‌شده تبدیل کنید.
8) تمرکز بر یادگیری را بلندمدت کنید
بحران‌ها معمولا به واکنش ناب و البته سریع نیاز دارند، اما پس از بحران نیاز به مجموعه‌ای از رفتار ناب برای رضایت مشتریان دارید. بنابراین رفتار و عملکرد ناب به شکل مقطعی و برای رفع بحران‌های سرزده کافی نیست و باید به یک باور و رفتار دائمی در سفر ناب همراه شوید.
9) برای مقاومت از سوی مدیران میانی آماده باشید
مقاومت مدیران میانی برای تغییر و حضور تیم‌ها یکی از مهم‌ترین چالش‌های رهبری ناب است. براساس یک نظرسنجی انجام‌شده توسط موسسه LEI، بیش از 36 درصد از پاسخ‌دهندگان به نظرسنجی سالانه در مورد پیاده‌سازی سیستم کسب‌وکار ناب، مدیریت میانی را مهم‌ترین مانع در شکل‌گیری سازمان ناب دانسته‌اند.
10) فرصت‌شناسی بودن
برای یک سازمان ناب مهم است که فرصت‌های بزرگ را نیز شناسایی کند و ناب بودن خود را در این وجه از مولفه نیز نشان دهد و در فرصت‌شناسی نیز به ناب بودن خود ببالد.
11) ارزیابی‌ها بر اساس جریان ارزش باشد
معیارهای ارزیابی سازمان را از موارد غیرناب، که شما را به بیراهه می‌برد تغيير داده و به‌طور جدی بر شیوه‌های ارزیابی که به بهبود و برتری عملیاتی منجر می‌شود، متمرکز شوید.
12) شرکت خود را به شکل ریشه‌ای بسازید و مسیر سفر ناب را مشخص کنید
تویوتا مسیر ناب بودن خود را ترسیم کرد. شما نیز نیاز دارید راه خود را ترسیم کنید. تویوتا با آموزش TPS، اصرار داشت سیستم خود را توسعه داده و ارزش‌های بهتری نسبت به رقبا ارائه دهد. شما نیز با شناسایی ارزش‌های قابل حصول و ارائه به مشتری اقدام كنيد.
13) توسعه رهبران ناب و جانشین‌پروری
کلید کار در سفر ناب، رهبرانی است که باور عمیقی به این موضوع دارند. ورود رهبران سازماني با اعتقاد به ناب بودن، کار شما را برای توسعه آن راحت می‌کند. ولی برای حضور دائمی چنین رهبرانی در مجموعه سازمان، جانشین‌پروری میتواند نیاز آینده شما را برآورده کند.
14) درک کامل ناب بودن
همه رهبران باید کسب‌وکار خود را با جزئیات کامل درک کنند و چگونگی درگیر کردن کارکنان را در سفر ناب بودن یاد بگیرند. برای حفظ نتایج پایدار، درک این سفر ابتدا برای رهبران و سپس براي همه کارکنان الزامی است.
15) ایجاد فضای مثبت
تحمل نسبت به اشتباهات با یک نگرش حمایتی و یادگیری متعهدانه در محیط ناب به عدم تکرار آن کمک می‌کند. صبور بودن کلید پیشرفت خواهد بود. برای کسب نتایج درخشان سعی کنید یک محیط حمایتی بدون سرزنش و ریسک‌پذیر را اشاعه دهید.
16) استفاده از کارشناسان برای نتایج سریع
کلمه sensei در ژاپن با احترام به کسانی گفته می‌شود که مربی یا معلم موضوعی هستند که در آن مهارت کامل یافته‌اند و شرکت تویوتا با ترویج افرادی که لقب «سن سه ای» در تولید ناب بودن گرفته بودند، کار توسعه سفر ناب را به آنها سپرد. شرکت شما هم نیاز به افراد «سن‌سه‌ای» برای ارائه کمک و انتقال سریع مفاهیم و دریافت نتایج سریع دارد.
17) با داده‌های واقعی نتایج را پیگیری کنید
بدون داشتن داده واقعی نمی‌توانید در مسیر ناب بودن حرکت کنید. مطمئن شوید که تمام تصمیمات برای بهینه‌سازی و پردازش‌ها بر اساس داده‌های واقعی باشد و پس از اصلاح فرآیندها نتایج جدید را پیگیری و ردیابی کنید تا از عملیات خود مطمئن شوید.
18) یادگیری از دیگران
بازدید از دیگر شرکت‌هایی که با موفقیت ناب بودن را طی می‌کنند یا اطلاع از چگونگی عملکرد آنها از طریق فیلم و… به شما کمک شایانی می‌کند.
19) تیم عالی رهبری ناب
برای سیاست‌گذاری کلان و هدایت عالی سفر ناب نیاز به یک تیم عالی ناب دارید. قبل از آغاز هر کاری در این زمینه ابتدا افراد فوق را انتخاب و با درک کامل اعضای تیم از ناب بودن نسبت به اعلام رسمی سفر اقدام کنید.
