کارگاه آموزشی مهارتهای اراتباطات موثر
کارگاه آموزشی مهارتهای اراتباطات موثر و نمونه سوالات۱۳۹۹
https://www.aparat.com/mazyarmir
https://www.aparat.com/zabane_badan
https://www.instagram.com/maziyare_mir
در کارگاه آموزشی مهارتهای اراتباطات موثر تلاش خواهد شد انواع مختلف ارتباطات اعم از ارتباطات کلامی و غیر کلامی مورد بررسی قرار گرفته و نقش هر یک در
دستیابی به اهداف ارتباطی بررسی شود.
ارتباطات شفاهی، مکتوب، تصویری و ترکیبی
تقسیم¬بندی افراد در گروه موثر
تیپ¬های رفتاری مخاطب
اهداف ارتباطی – حفظ اعتماد به نفس
تخریب مخاطب
دریافت اطلاعات از مخاطب – خودشناسی
بهانه¬های ارتباطاتی
معرفی نرم¬افزارهای حرفه¬ای در ارتباطات
پخش فیلم
تعریف ارتباطات
نگاهی گذرا به تاریخچه¬ی ارتباطات
دسته¬بندی ارتباطات از جهات مختلف
انواع ارتباطات غیر حضوری
ارتباطات حضوری و نقش ظاهر در مخاطب
آیینه کاری
ارتباطات کلامی
ارتباطات غیر کلامی،Body Language
ارتباطات درون سازمانی و برون سازمانی
ارتباط عبارت است از فرایند ارسال و دریافت پیام. با توجه به این تعریف هر ارتباطی مستلزم حضور دو یا چند واحد اجتماعی
است. یعنی ارتباط می تواند بین دو یا چند نفر، یک نفر و یک رسانه و غیره صورت گیرد. هدف اصلی از برقراری ارتباط، انتقال پیام
است. این پیام می تواند به صورت کلامی یا غیرکلامی منتقل شود. در واقع یک پیام را می توان به صورت آشکار یا ضمنی منتقل کرد.
.
.
هر گونه اشکالی در انتقال پیام می تواند باعث اختلال در ارتباط گردد. برای مثال ممکن است پیام به صورت کامل منتقل نگردد یا این که یک نفر
پیامی را ارسال کند ولی فرد مقابل مفهوم دیگری را دریافت نماید. یا حتی کسی پیامی را بفرستد ولی دیگری هیچ پیامی را دریافت نکند. از این
موارد معمولاً به عنوان «سوءتفاهم» یاد می شود. یک ارتباط موثر ارتباطی است که راه را بر سوءتفاهم های احتمالی ببندد.
تعریف ارتباط موثر: ارتباط موثر رابطه ای است که در آن شخص به گونه ای عمل می کند که در آن علاوه بر اینکه خودش به خواسته هایش
می رسد، افراد مقابل نیز احساس رضایت دارند.
۲٫ برای هر کار محدودیت زمانی قرار بدین.
۳٫ از تقویم استفاده کنین.
۴٫ از ابزاری برای سازماندهی استفاده کنین.
۵٫ موعد تحویل و اتمام کاری رو بدونین.
۶٫ نه گفتن رو یاد بگیرین.
۷٫ خوش قول باشین
۸٫ فعالیتهاتون رو زمان بندی کنین.
۹٫ ساعتی رو مقابل خودتون قرار بدین.
۱۰٫ ۱۵ دقیقه زودتر ریمایندر (reminder) رو تنظیم کنین.
۱۱٫ تمرکز کنین.
۱۲٫ عوامل حواس پرتی رو کنار بزارین.
۱۳٫ زمان صرف شده رو رهگیری کنین.
۱۴٫ خودتون رو به چیزهای بی اهمیت مشغول نکنین.
۱۵٫ اولویت بندی کنین.
۱۶٫ برخی از کارها رو به دیگران محول کنین.
۱۷٫ کارهای مشابه رو درکنار هم قرار بدین
۱۸٫ عوامل تلف کننده وقتتون رو کنار بزارین.
۱۹٫ در صورت نیاز وقفه ای ایجاد کنین.
۲۰٫ برای بعضی از کارها زمان مازاد در نظر بگیرین
راهکارهای برای مدیریت بهتر زمان
نکته دیگر در راستای مدیریت زمان، این است که فرد بایستی ارزش زمان را درک کند و اجزای زمان را به خوبی بشناسد. به دنبال شناسایی زمان به راهبردهای عملیتر دست بزند که در این میان، موارد زیر حائز اهمیت میباشند:
- نوشتن و تفکیک کردن کارها
- اولویت بندی کارها
- تقسیمبندی و تفکیک زمان انجام کارها
- تعیین مدت زمان مشخص برای هر کار
انواع ارتباط بین فردی
۱- ارتباط قدرت مدار خودمحور
شخصی که چنین رفتاری دارد معمولاً:
می خواهد نظر خودش را به دیگران تحمیل کند.
حوصله گوش دادن به حرف های دیگران را ندارد.
بیشتر نصیحت می کند، پند و اندرز می دهد.
رفتارش مستبدانه و دیکتاتوری است.
دیگران را از عاقبت کارهایشان می ترساند.
این گونه اشخاص در درون خود اغلب احساس گناه و خجالت دارند.
۲- ارتباط منفی و منفعل
در این روش شخص آگاهانه سعی می کند:
از درگیری اجتناب کند حتی اگر نتیجه اش رنج بردن خودش باشد.
به جای عمل، عکس العمل نشان می دهد.
خواست های دیگران را به خواسته های خود ترجیح می دهد و اطرافیان هم بیشتر از رفتار او سوءاستفاده کرده و از طرف او تصمیم می گیرند و سهم او را در رابطه انکار می کنند یا به او کار بیشتری ارجاع می دهند.
اغلب عصبانی، مأیوس، رنجیده، انزواطلب و غیراجتماعی است.
معمولاً چنان تحت تأثیر احساسات و هیجانات قرار می گیرد که حتی عادی ترین خواسته هایش را هم نمی تواند بیان کند.
در درون خود دائماً احساس نگرانی، نارضایتی و رنجش دارند.
۳- ارتباط مثبت و موثر
شخصی که رفتاری مثبت و تأثیرگذار دارد:
در درجه اول با خودش و درونش رابطه ای آگاهانه دارد.
خود و دیگران را آنطور که هستند می پذیرد.
به نیازها، خواسته ها، افکار و ارزش های خود واقف است.
به رهبری اراده خود برای تأمین نیازهای خود فعالیت می کند.
برای کسب حقوقش مقاومت می کند.
از عزت نفس بالایی برخوردار است و برای رسیدن به خواسته هایش قدم اول را برمی دارد.
مستقیماً رابطه برقرار می کند.
زبان بدن
کلام نگاهها و لبخند و چشمهایتان همه و همه باید مثبت باشد، به دور از هرگونه غرور و تکبر و خودخواهی، بدبینی و قضاوت. در همین حین، زبان بدن تان هم باید با این حس همخوانی داشته باشد والا شما یک دروغگوی آماتور به نظر خواهید رسید.
پیشنهاد دکتر مازیار میر برای زبان بهتر موثرتر و کارا تر:
سعی کنید سنت پیامبر را در صورت خود مستقر کنید گشاده رویی و متبسم بودن البته نه همیشه و نه همه جا شما می توانید با بالا بردن ابرو یا تغییر حالت لب و لبخند زدن، نشانه های از جنس اهمیت به گفته ها و شنیده ها ارسال فرمائید.
اولین ثانیه های طلایی در ارتباط را هرگز از دست ندهید کار اول و اخر شما فقط لبخند زدن است. شما باید بدون شک لبخند بزنید و این ترفندی است برای ایجاد اعتماد
و اقتدار شماارتباط موثر چشمی داشته باشید یعنی مستقیم به چهره طرف مقابل نگاه کنید. با پایین نگه داشتن سر و مغرورانه نگاه کردن از بالای بینی همه چیز را
خراب می کند از بالای عینک نگاه نکنید از گوشه چشم نگاه نکنید زیاد پلک نزنید و در باز و بسته کردن پلک و به اصطلاح پلک بهم زدن دقت کنید.
صاف و مستقیم ایستادن در برابر کسی می تواند اندکی توهین آمیز باشد، راحت تر بایستید تا شخص مقابل هم احساس راحتی داشته باشد ضمن حفظ زوایای
مناسب و فاصله مناسبتر ….به مقاله پراکسیمیز یا محدوده حریمهای مازیار میر در کتاب زبان بدن ایرانی مراجعه فرمائید
به دستهایتان و زوایا و حالت و ژست دستها دقت کنید لطفا دست تان را پشت خود پنهان نکنید. این کار به معنای پنهان کاری غرور و مخصوصا بی علاقگی شما به
سخنان طرف مقابل قلمداد می شود.
یافته های جدید دانشمندان به نقل از نیوساینتیس چنین می گوید که: لبخند زدن می تواند به اندازه خوردن هزاران شکلات برای مغز ما خوشحالی و ترشح آندروفین به
دنبال داشته باشد.
لطفا قضاوت نکنید
تفکرات دیگران را پیرامون مسائل بپرسید اما بخاطر داشته باشید آنها را قضاوت نکنید. پیش خود جویای افکار و دیدگاه دیگران شوید، بخاطر داشته باشید باید بیشتر از پرحرفی و پر چانگی شنونده خوبی باشید پس مردم را وادار به صحبت نمایید و خود را همیشه مشتاق شنیدن نشان دهید.
هرگز مردم را قضاوت نکنید این کلید طلایی مهمی است شما باید یاد بگیرید که بجای تنفر و قضاوت همزمان دشمنانتان بدون تنفر و قضاوت خوب بشنوید و بهتر از آن فکر کنید؟
هیچکس علاقه ای ندارد که قضاوت شود نقد شود و مورد شماتت قرار گرفته و نصیحت شود و این عادت بدی است که به شدت رواج هم پیدا کرده اپیدمی فراگیر که بسیار هم مورد تقبیح بزرگان است این رفتار نابخردانه
ارتباط موثر و نمونه سوالات
بخاطر داشته باشید که گوش دادن و شنیدن صحبت های دیگران به منزله تایید و یا تکذیب و حتی همراهی آتی شما نیست و شماهم شریک آن رفتارها نیستید و نخواهید بود فقط اتفاقی که می افتد این است که این فرصت را به طرف مقابل برای خالی کردن خودش محبوبتر کردن خود و در نهایت فرصت بسیار مناسبی است برای تخلیه اطلاعاتی فرد مقابل و شناخت رمز و رازها و ایحانا نیازهای فرد مقابل
در مواقعی که سخنان و تفکرات فرد و یا افراد مقابل شما با خط فکری شما منافات بنیادی دارد بهترین راه این است که با همراهی و فاصله گرفتن تا آخر ماجرا دیدگاهها و رویه فکری افراد و علتها و چرایی ها را بپرسید نه اینکه خود به آتش کینه و نفاق دامن زنید و بی مهابا مخالفت سفت و سخت را در دستور کار خود قرار دهید و به طرف مقابل حمله کنید . تحقیقات گسترده دانشگاه اریزونا نشان داده وقتی پیرامون خود سخن می گویند معمولا احساس رضایت مضاعفی دارند. و البته حس بهتری نسبت به زمانی که در مورد غذا و پول صحبت می کنند از خود بروز می دهند.
رفتارباافرادی که به آنها اعتماد نداریم
ذهنیت سازی در کنار فهم دیگران شناخت اهداف و ذهنیت های افراد فصل پیچیده و مهمی است سعی کنید از چرای مقدس که همیشه از آن استفاده می کنم شما هم استفاده کنید . او را و یا انها را کاملا تائید کنید و اجازه دهید شمارا کاملا باور کنند سپس بگوئید آخر این برنامه به کجا ختم میشود فکر می کنید آخر العمر چه چیزی انتظار مارا می کشد.من به دنبال انتهای داستان تو هستم و به تو همه جوره اعتماد دارم این تکنیکی است که سالها است خود از آن بهره های بسیار برده ام و توصیه می کنم حتما این کار را انجام دهید.
هرگز مغرور خودبزرگ بین و خودشیفته نباشید
برخی افراد هستند که بیمار گونه انتظار تخریب و توهین و اشکال گیری از دیگران را در دستور کار خود قرار می دهند این افراد بیمارگونه سعی در تخریب ما دارند سعی کنید روحیات این افراد در وجود و شخصیت شما تبلور نیابد.
برخی هم نقش آلبرت انیشتین را بازی می کنند در دانشگاه یک دوستی داشتیم معروف بود به ر انیشتین الزاما او زیاد هم نمی دانست اما چون سر هر مسئله ای به همه گیر می داد تا اثبات کند من می دانم من بهتر از همه می دانم و یا درستش اینه و یا …
شاید بد نباشد اشاره ای داشته باشم به محقق و نویسنده فقید دیل کارنگی سال ها پیش گفت مخالفت با دیگران رابطه را شکل نمی دهد و علم عصب شناسی امروز
این گفته ها را تایید می کند. وقتی مردم ببینند کسی با آن ها بر سر عقایدشان مخالفت می کند، بخش منطق مغزشان از کار می افتد و آماده نبرد می شوند:در
کتاب Compelling People آمده: “بنابراین چه رخ خواهد داد زمانی که مغز ببیند اطلاعاتی مخالف با آنچه باور دارد علیه او شکل گرفته اند؟ به محض اینکه شناسایی اش
کند، منطق را از کار می اندازند و شروع به مقابله می کند.
شنونده فعال باشیم
ما انسانها دوگوش و فقط یک زبان داریم و متاسفانه برعکس این مسئله عمل می کنیم بیشتر حرف میزنیم و کمتر می شنویم شما باید این مسئله را در دستور کار خود قرار دهید بیشتر گوش دهید و کمتر حرف بزنید و شنونده بسیار فعالی باشید باید طرف مقابل را وادار به حرف زدن نمائید و مخصوصا سوالاتی بپرسید که جواب تک کلمه ای نداشته باشد و نیاز به توضیح و تفسیر بسیار داشته باشد اینگونه طرف مقابل را علاقه مند به موضوع می نمائید. البته من هرگز نمی گویم کلا حرف هم نزنیم اما هر چیزآداب خاص خود را دارد.
من نیزچون شما زیاد حرف می زدم استاد بزرگوارم جناب پروفسور حیدری پدر علم مذاکره ایران اینگونه فرمودند که سعی کن همیشه به اندرون خود نهیب بزنی الان نه …. یا پیوسته بخود یاد آوری نمائید که تا پایان کامل سخن بجز چند سوال کوتاه چیزی نپرسید و از خودتان فقط بپرسید چه چیز فوق العاده ایی در حرف هایش بود ؟
تحقیقات دانشمندان موید این مسئله است که انسانهاوقتی حس کنند که دیگران مایل به دانستن در موردشان هستند، شما بسیار معتبرتر و دوستداشتنی تر به نظر خواهید رسید.
بهترین سوال
ارتباط موثر و نمونه سوالات
شما باید یک پرسشگر انگیزشی و هوشمند باشید هرچه سوالات پر لایه و لایه ایی طرح کنید شما موفق تر و حرفه ای تر هستید در ضمن اینکه طرف مقابل را علاقه مند تر به موضوع نشان خواهید داد. همه یک مشکلی دارند. پرسیدن در مورد این موضوع و یا مشکل و علاقه مند نشان دادن خود به موضوع صحبت با رفتارهای زبان بدن مانند ارتباط چشمی و سرو گردن و نوع و امتداد نگاه و …. همه و همه سبب می شود که فرد یا افراد در مورد اولویت های حال حاضر زندگی شان بیشتر با شما صحبت کنند
چگونه کاری کنیم مخاطب احساس راحتی داشته باشد
تکنیک اصلی دانستن زمان و مدیریت زمان است اول بگویید که فقط سی ثانیه فرصت دارید . با اینکار شما طرف مقابل را برنامه ریزی عصبی کلامی می فرمائید . این در حالی است که وقتی افراد بدانند شما می خواهید زودتر آنها را ترک کنید.
با خیال راحت و با احساس آرامش بیشتری به شما مجال صحبت می دهند. یادتان باشد که انسانها از آنچه می بینید و یا حس می کنید به شما نزدیکتر و مهربانتر هستند. اما اول از همه باید احساس امنیت بنمایند و دوم نباید هیچگونه منافات و یا تناقضی در حرف ها و زبان بدن شما ببینند. است. پس لطفا و حتما بسیار دقت فرمائید.
راههای کسب ارتباط موثر:
مهم ترین نکته ای که هنگام شروع یک گفتگو یا ارتباط بین فردی موثر باید مد نظر قرار دهیم این است که بسیاری از اشخاص به علت شرم و حیای ذاتی از آغاز کردن صحبت و گفتگو امتناع می ورزند و از این که طرف مقابل تمایلی به گفتگو نداشته باشد واهمه دارند.
برای شروع یک گفتگو
۱- یک سلام همراه با لبخند ارائه کنید. سلام همراه با لبخند علاوه بر اینکه پذیرش فرد مقابل ما را برخواهد انگیخت موجب برانگیختگی اعتماد به نفس ما خواهد شد.
۲- برخورد خوش داشته باشید. وقتی در برخورد با دیگران رفتار ما خشک و دور از نشانه های تمایل به ارتباط است نباید انتظار داشته باشیم که طرف مقابل تمایلی، ارتباط با ما داشته باشد. ابرو درهم کشیدن، روی برگرداندن
و گوش نکردن بی میلی نسبت به رابطه با دیگران را نشان می دهد.
۳- از پرش های ساده و تعارفات استفاده کنید.
۴- به علاقمندی طرف مقابل توجه کنید (کتاب، موسیقی، شعر، طبیعت) در مورد مسایل مورد علاقه همدیگر صحبت کنید.
۵- در مورد خودتان اطلاعات دهید. برای مثال رشته ای که تحصیل می کنید؟
مهارت های برقراری ارتباط موثر با دیگران |
برای برقرار کردن ارتباط موثر با دیگران نیاز به مهارتهای مردمی و اجتماعی دارید که در زیر به ۸ مورد از ضروریترین این مهارتها اشاره میکنیم. آدمها نه تنها دارای شکلها و سایزهای مختلفی هستند، بلکه انواع و اقسام شخصیتها را هم دارند. تفاوتهای آدمها با همدیگر درست به اندازه شباهتهای آنها به هم است. برای اینکه بتوانید به بهترین نحو با آدمها ارتباط برقرار کنید، باید با سبک و سیاق خاص هرکدام، زبان خاصشان، حالات و اشارات و سرعت و تن صدای خودشان با آنها ارتباط برقرار کنید.
۱٫ درک دیگران آدمها نهتنها دارای شکلها و سایزهای مختلفی هستند، بلکه انواع و اقسام شخصیتها را هم دارند. تفاوتهای آدمها با همدیگر درست به اندازه شباهتهای آنها به هم است. برای اینکه بتوانید به بهترین نحو با آدمها ارتباط برقرار کنید، باید با سبک و سیاق خاص هرکدام، زبان خاصشان، حالات و اشارات و سرعت و تن صدای خودشان با آنها ارتباط برقرار کنید. پس از کجا باید بفهمید چطور میتوانید به بهترین نحو با کسی ارتباط برقرار کنید؟ باید با آنها وقت بگذرانید! نباید انتظار داشته باشید با کسی که تازه آشنا شدهاید بتوانید طی یک دقیقه صمیمانه حرف بزنید. درک یک موضوع زمان میبرد—چه آن موضوع موضوعی علمی باشد و چه اجتماعی.
۲٫ ابراز مشخص افکار و احساسات مغز ما مقدار مشخصی اطلاعات را میتواند در یک زمان دریافت کند. در هر ثانیه ما با بمبارانی از پیامها روبهرو هستیم و به همین دلیل پیامی که به دیگران میرسانید باید مشخص و واضح باشد. برای اینکه مطمئن شوید کمترین مدت زمان لازم برای ابراز افکار و احساساتتان را به طریق درست صرف میکنید، خیلی خوب است که برای ارتباطتان برنامهریزی داشته باشید—مهم نیست که با چه روشی میخواهید ارتباط برقرار کنید.
۳٫ وقتی نیازهایتان برآورده نمیشود، اعتراض کنید اعتراض کردن برای اطمینان از اینکه نیازهایتان برآورده میشوند—چه در روابط کاری و چه اجتماعی—بخش مهمی از یک رابطه است. اما پنج راه وجود دارد که میتوانید در ارتباط و گفتگویتان به جای اینکه خشن به نظر برسید، قاطع دیده شوید: با تمرین رفتارتان قبل از برقراری ارتباط و گفتگو؛ با تکرار گفتگو؛ درخواست فیدبک منفی؛ توافق آزمایشی با فیدبک منفی؛ و ایجاد مصالحه عملی. قاطعیت ابزار بسیار مفیدی در ارتباط است. کارایی این ابزار بسته به موقعیت است و درست نیست که در همه موقعیتها قاطع باشید. به خاطر داشته باشید، استفاده ناگهانی از قاطعیت ممکن است در نظر دیگران خشونت به نظر برسد.
۴٫ درخواست فیدبک از دیگران و ارائه فیدبک در مقابل درکنار تکنیک قاطعیت، دادن و گرفتن فیدبک یک امر مهم در مهارتهای ارتباطی است که اگر بخواهید روابط کاری طولانیمدت و بادوامی ایجاد کنید حتماً باید آن را یاد بگیرید. یک روش برای ارائه فیدبک مفید این است که ابتدا تمجید کرده و بعد از آن توصیهها و پیشنهادات عملی برای بهبود وضعیت ارائه کنید و بعد دوباره آن را با تحسین و تمجید صادقانه جمعآوری کنید. در این مورد هم باید به خاطر داشته باشید که صداقت دیدگاهی نسبی و فردی است. خصوصیتی در کسی که ممکن است به نظر شما ناخوشایند بیاید، ممکن است دیدگاه فردی دیگر عالی و ایدآل به نظر برسد.
۵٫ تاثیر گذاشتن بر افکار و اعمال دیگران همه ما فرصت این را داریم که بر افکار و اعمال دیگران اثر بگذاریم. ما این قدرت را داریم که نحوه فکر کردن و عمل کردن دیگران را شکل دهیم. از یک چیز ساده مثل لبخند زدن و سلام کردن بعنوان راهی برای تاثیر گذاشتن بر روحیه دیگران تا الگو شدن برای دیکران در شرایط سخت، راههای زیادی برای تحتتاثیر قرار دادن افکار و اعمال دیگران دارید. یادتان باشد که یک نگرش منجر به یک احساس میشود که در مقابل به عمل میانجامد. شما باید نگرشها را شکل دهید تا بتوانید اعمال آنها را پیشبینی کنید.
۶٫ رو کردن مشکلات و تعارضات و حل کردن آنها ممکن است کارمندانتان خصومتی پنهان در دلشان از شما انباشته باشند و تازمانیکه نفهمید این مشکلات چه هستند، نخواهدید توانست به خوبی با آنها کنار بیایید. خجالتآور و تحقیرآمیز است و نیاز به صبر و حوصله بسیار دارد تا به حالت دفاعی نروید و به دیگران فرصت دهید نگرانیها، ناامیدیها و عصبانیتهایشان را رودررو ابراز کنند اما با این روش میتوانید فرصت پیدا کنید همه چیز را درست کنید یا به آنها کمک کنید سوءتفاهماتشان برطرف شود.
۷٫ همکاری با دیگران به جای تنها انجام دادن کارها اینکه یاد بگیرید با همکاری دیگران کارهایتان را انجام بدهید، نقش بسیار مهمی در رشد و پیشرفت کارتان خواهد داشت. سریعترین راه برای اینکه خودتان را زیر کوهی از جزئیات و حجم کار مدفون کنید این است که سعی کنید همه کارها را خودتان انجام دهید. تقسیم کردن حجم کاری با دیگران هوشمندانهترین اقدام است. دلیل آن این است: استفاده از مهارتها و تواناییهایتان و اجازه دادن به دیگران برای بالا بردن حجم کار شما. شما آنها را آموزش میدهید تا کارهایی که خودتان انجام میدهید را انجام دهند و خودتان کار دیگری انجام میدهید. درسی که از این نکته میگیرید ساده است: اگر بخواهید همه کارها را خودتان انجام دهید، زیر حجم کار مدفون خواهید شد. پس به دیگران کاری که باید انجام دهید را آموزش دهید و خواهید دید که چقدر کارتان پیشرفت خواهد کرد.
۸٫ تعویض دنده وقتی روابط دیگر کارایی ندارند بعضی وقتها لازم است که دست بکشید و بروید. بعضی وقتها باید از شر بار ناسالم خودتان را خلاص کنید. و بعضی وقتها لازم است قدمهایی بزرگ بردارید تا تعادل و شتاب حرکت خودتان را بازیابید. |
خبرگزاری ایسنا: « زندگی با قرآن» برای همه کسانی است که میخواهند در زندگی پرهیاهوی معاصر موفق باشند.
آشنایی و شناخت مهارتهای زندگی با قرآن، برنامهای جامع برای ایجاد تغییری پایدار و مادام العمر است، مشروط به اینکه آنها را به دقت بیاموزیم و به دیگران تعلیم دهیم.
از همه مهمتر اینکه متعهد شویم آنها را هر روز در زندگی روزانه خود تکرار کرده و به کار گیریم یعنی با آن زندگی کنیم تا بخشی از وجودمان و جزئی از نرم افزار ذهنیمان شود. در این صورت میتوانیم استعدادهای درونی خود را تقویت کرده و راه رسیدن به قله سعادت را هموارتر و کوتاهتر سازیم.
« مهارت ارتباط موثر» یکی از مواردی است که در قرآن به آن پرداخته شده است و به فرد کمک میکند تا بتواند کلامی و غیرکلامی و مناسب با فرهنگ و جامعه و شرایط، خود را بیان کند. بدین معنی که فرد بتواند نظرها، عقاید، خواستهها، نیازها و هیجانهای خو را ابراز و به هنگام نیاز بتواند از دیگران درخواست کمک و راهنمایی کند.
در زندگی همواره توصیههایی برای بهتر کردن ارتباط کلامی و غیر کلامی به افراد جامعه میشود از جمله اینکه؛ پشت سر هم و مداوم صحبت نکنید. به سخنان و اظهارات طرف مقابل به طور فعال گوش فرا دهید. مطمئن باشید آنچه را میگویید با تن صدا و زبان بدنی شما هماهنگی دارد. خیلی آهسته یا خیلی بلند صحبت نکنید.
در طول ارتباط به فرد مقابل خود نگاه کنید. مراقب ژستها و حالات بدن خود باشید. نشانههای غیرکلامی راوی را به شیوهای ظریف تکرار کنید( برای مثال اگر او میخندد، شما هم میتوانید لبخند ملایمی بزنید).
حال ببینیم که مهارت ارتباط موثر از نگاه قرآن چگونه است؛
خداوند در سوره بقره آیه ۸۸ میفرمایند: «قولوا للناس حسنا» با مردم به زبان خوش سخن بگویید.
و یا در سوره طه آیات ۲۵ تا ۲۸ از زبان قرآن میخوانیم: «رب اشرح لی صدری و یسرلی امری واحلل عقده من لسانی یفقهوا قولی» پروردگارا! سینهام را گشاده کن و کارم را برایم آسان گردان و گره از زبانم بگشای، تا سخنان مرا بفهمند.
مهارت ارتباط موثر از نگاه پیامبر(ص) و ائمه(ع) نیز مورد توجه بوده و در سخنان ارزشمند ایشان نیز همواره به این موضوع اشاره شده است:
امام علی(ع) میفرمایند: ارزش انسان از گفتارش شناخته میشود.
ایشان همچنین توصیه کردهاند: زبانت را به نیکو سخن گفتن عادت بده تا از ملامت ایمن باشید.
امام اول شیعیان در جمله زیبای دیگری یادآور شدهاند: بدست آوردن حکمت به زیبا نمودن گفتار و به کارگیری نرمی در گفتار و رفتار است.
همچنین امام صادق(ع) در این زمینه فرمودهاند: اگر میخواهی دوستیت باصفا باشد، هرگز با دوستت شوخی نکرده و جدل مکن، فخرفروشی ننموده و ستیزه جویی مکن.
امام علی (ع) میفرمایند: خوب شنیدن را بیاموز آنگونه که خوب گفتن را میآموزی و سخن کسی را قطع نکن.
از امام صادق(ع) نیز نقل شده است: سه چیز است که میتواند دلیل بر اندیشه نافذ فرد باشد: برخورد نیکو، خوب شنیدن، خوب پاسخ گفتن.
امام علی(ع) فرمودهاند: از مودتها زبانها سخن میگویند و از محبتها چشمها.
ایشان در جملهای تاکید کردهاند: نیکوترین گفتار، گفتاری محکم است.
همچنین میفرمایند: نیکوترین سخن، سخنی است که نه کسی را خسته کند و نه چیزی را کم بگذارد.
از پیامبر(ص) نیز در این زمینه جملهای به این شرح نقل شده است: سلامت انسان در نگه داری زبانش میباشد.
و امام علی (ع) میفرمایند: در آنچه سازگار با فکر خود نمییابید سخن نگویی زیرا بیشتر حق در آن اموری است که شما آن را رد میکنید.
پیامبر(ص) فرمودهاند: هر کس برادر مسلمانش را به سخنی مورد لطف قرار دهد و در مجلسی به او احترام بگذارد، پیوسته تا زمانی که در این وضعیت باشد در سایه بلند خداوند مورد رحمت است.
امام علی(ع) بدترین سخن را دروغ دانستهاند.
و پیامبر(ص) نیز ذلیلترین مردم را کسی میدانند که به دیگران توهین کند.
ایشان میفرمایند: نجات انسان در صداقت و راستی است.
از پیامبر(ص) همچنین نقل شده است: اگر مرد به همسرش بگوید «دوستت دارم»” این جمله هرگز از قلب زن بیرون نمیرود.
و امام علی(ع) توصیه کردهاند: هرچه نمیدانی نگو، حتی اگر آنچه میدانی کم باشد.
ایشان میفرمایند: آن کس که به نیکی گوش فرا دهد، به زودی سود میبرد.
هنگامی که بتوانید ارتباط موثر برقرار کنید، دیگران به شما احترام می گذارند و اعتماد دارند و اگر در برقراری ارتباط چندان موثر عمل نکنید، زندگی تان را در یک یا چند بعد ناقص خواهید دید.
در حقیقت، ارتباط موثر زندگی را ثمربخش می کند، اما به شرطی که مهارت های این ارتباط را بیاموزیم، با شیوه های ارتباطی در مواجهه با افراد متفاوت آشنا شویم و سعی کنیم خطاهای ارتباطی خود را اصلاح کنیم.
● اهمیت ارتباط موثر در خانواده
ازدواج ، این پیچیده ترین شکل روابط انسانی بدون ارتباط اثربخش نمی تواند شکوفا شود. در زندگی بیشتر زوج هایی که امیدوارند ازدواجی پربار داشته باشند به دلیل فقدان مهارت ارتباطی لازم، به نوعی رابطه موازی بدون صمیمیت ختم می شود. پس برای اداره کردن خانواده، ارتباط موثر از اهمیتی بسزا برخوردار است.
در واقع در جایی که مهارت های ارتباطی وجود ندارد، عشق میان همسران، دوستان، والدین و فرزندان به مقدار زیادی کاهش می یابد.
برای برقراری روابط رضایتبخش در خانواده، باید روش هایی کشف شوند که به ما کمک کنند تا حداقل روی بخشی از شکاف های بین فردی ما و دیگران پلی زده شود. در واقع ارتباط موثر میان زن و شوهر مستلزم آن است که دو طرف، با وجود تفاوت های بسیار خود را برابر احساس کنند.
شرایطی که زنان بپذیرند در مقامی برابر با مرد هستند و بدون احساس وابستگی و فرودستی می توانند از خود سخن بگویند و به توصیف و تشریح زندگی، روحیات و مشکلات خود بپردازند.
از سوی دیگر مرد نیز برای شنیدن آنچه زن می خواهد از خود بگوید، باید او را همتای خود بداند البته اگر مردان حتی فقط به شنیدن آنچه همسرشان درباره خود می گویند تمایلی داشتند، بخش بزرگی از اختلال ارتباطی میان دو جنس تاکنون حل شده بود؛ چیزی که در حال حاضر با تحقق آن فاصله بسیاری داریم.
● برونگراها و درونگراها
هنگام برقراری ارتباط با برونگراها دقت کنید، چرا که آنان بلافاصله با انرژی ای که دارند شما را تحت تاثیر قرار می دهند. آنها که سرشار از زندگی اند تمایل دارند که کاملا حالت فیزیکی داشته باشند.
مثلا دستان خود را در اطراف تکان می دهند تا نکاتی را متذکر شوند و طیف وسیعی از حالات احساسی را از خود بروز می دهند.
از سوی دیگر، درونگراها از نظر فیزیکی خوددارند و خونسردی و توداری از خود نشان می دهند. در گروه ها بخصوص افراد برونگرا انرژی کسب می کنند، در حالی که ممکن است درونگراها خود را کنار بکشند.
برونگراها در برقراری ارتباط معمولا بیشتر و بلندتر حرف می زنند، در حالی که درونگراها کمتر حرف می زنند. پس در برقراری ارتباط با یک فرد برونگرا اجازه بدهید صحبت کند و با صدای بلند افکار خود را بیان کند. از طرف دیگر اگر می دانید که با یک درونگرا طرف هستید، زمان بیشتری را صرف گوش دادن کنید، نه صحبت کردن.
● حس کننده ها و شهودی ها
حس کننده ها افرادی هستند که تمایل دارند با عبارات کوتاه حرف بزنند، در حالی که شهودی ها بیشتر حاشیه می روند.
زبان برای فرد شهودی، ابزار بازی است، ولی برای حس کننده ها یک ابزار کاری است. شهودی ها دوست دارند جملات دیگران را تمام کنند، در حالی که حس کننده ها به احتمال بیشتر صبر می کنند تا طرف مقابل افکار خود را به طور کامل بیان کرده باشد، شهودی ها تکرار و جمع بندی می کنند.
حس کننده ها تمایل زیادی دارند که به شکل آراسته و مطابق با فعالیتی که دارند لباس بپوشند، در حالی که شهودی ها برای خوشایند خود لباس می پوشند. لازم است در برخورد با حس کننده ها دقت کنید که آنان بررسی شفاف موضوع دم دست را دوست دارند پس حقایق، مثال ها و مواردی را ارائه کنید.
جملات را به طور کامل ادا کنید و برای تاکید بر استدلال های خود از مثال ها زیاد استفاده کنید. از طرفی شهودی ها چون ترجیح می دهند که نخست تصویری بزرگ از موضوع دریافت کنند، سعی کنید از استعاره و تشبیه برای آنان بیشتر استفاده کرده و بر حقایق خیلی پافشاری نکنید.
- متفکرها و احساس کننده ها
متفکرها در روابط بین فردی سردند، در حالی که احساس کننده ها گرم هستند. از طرف دیگر، متفکرها اعتماد به نفس دارند، آنها دوست دارند سریع به اصل موضوع بپردازند و حداقل زمان ممکن را هدر دهند.
در جایی که احساس کننده ها از تعارض دوری می گزینند، متفکرها به احتمال زیاد بر آن (تعارض) اصرار می ورزند. در جایی که احساس کننده ها عاطفی هستند، متفکرها طرفدار واقعیتند.
در مواجهه با متفکرها، منطقی و خوددار باشید. از آنها نپرسید چه احساسی دارند، بلکه بپرسید به چه فکر می کنند.
با آنان مختصر حرف بزنید و چیزی را تکرار نکنید، اما در رابطه با احساس کننده ها به موضوعات مردمی بپردازید، تماس چشمی قوی برقرار کنید، پی درپی لبخند بزنید و دوستانه برخورد کنید.
●قضاوت کننده ها و ادراک کننده ها
افراد قضاوت کننده در ظاهر بیرونی خود بیشتر رسمی اند در حالی که ادراک کننده ها بیشتر سرسری اند. در حالی که قضاوت کننده ها خوددار، جدی و قاطع هستند، ادراک کننده ها بیشتر دوستدار تفریح، بازیگوشی و گستاخ هستند. قضاوت کننده ها اغلب به نظر می رسد که عجله دارند.
ادراک کننده ها بیشتر ظاهر آدم های آرام را دارند. قضاوت کننده ها سرراست و دارای اعتماد به نفس هستند، در حالی که ادراک کننده ها انعطاف پذیرترند و در اتخاذ راهکاری خاص، کمتر مصمم هستند.
در برقراری ارتباط با قضاوت کننده ها مسائلی را که مطرح می کنید، حل و فصل کنید و جمع بندی نمایید. به آنها اجازه بدهید که تصمیم بگیرند و زمان آنها را هدر ندهید. از طرف دیگر به نیاز ادراک کننده ها برای پرسیدن احترام بگذارید. تصمیمات خود را بر آنها تحمیل نکنید و به آنان امتیاز بدهید.
● شیوه های ارتباطی
شیوه های برقراری ارتباط به این شرح است:
نکته: در یک ارتباط دوجانبه دو طرف انتظارات خاصی دارند که اگر این انتظارات برآورده نشود عکس العمل ها توام با سرخوردگی و عصبانیت خواهد بود
▪ شیوه ارتباطی بسته: در برخورد مثلا کارکنان با شیوه ارتباطی بسته، آنان را در محیطی قرار دهید که احساس امنیت بیشتر کنند. آنها در محیطی که به برخورد زیاد با دیگران نیاز ندارند، بهتر کار می کنند. همچنین مدیران دارای شیوه ارتباطی بسته را تهدید نکنید، از آنان زیاد سوال نکنید و انتظار هیچ گونه تقدیر، راهنمایی، انتقاد یا کمک از او نداشته باشید.
▪ شیوه ارتباطی کور: کارکنان با این شیوه ارتباطی اعتماد به نفس بالایی دارند، در بحث ها تبحر زیادی دارند، انتقادات را جدی نمی گیرند و اهل سازش نیستند. آنان برای قدرت احترام زیادی قائلند و اغلب کارکنانی سختکوشند، پس سعی کنید از مهارت کارکنان با این شیوه ارتباطی در افزایش بهره وری بیشتر استفاده کنید.
اگر امکان داشت به آنان اجازه دهید مسوولیت کامل یک پروژه را به عهده بگیرند. همچنین در برخورد با مدیران با شیوه ارتباطی کور به انتقادات آنها گوش دهید و به آنها احترام کافی بگذارید. معمولا این دسته از مدیران از ارائه هرگونه پیشنهاد متنفر هستند و اگر با دید غلط این مدیر برخورد کنید، وضعیت کاری شما بسیار دشوار خواهد شد.
▪ شیوه ارتباطی پنهان: به خاطر بسپارید که ممانعت از کارکنان دارای شیوه ارتباطی پنهان کار دشواری است. آنها تمایل به موفقیتدارند ولی تقریبا به کسی اعتماد ندارند، با آنان صریح و روشن باشید.
به آنها نشان دهید همکاری گروهی صادقانه، تنها راه پیشرفت است. در برقراری رابطه با مدیری با شیوه ارتباطی پنهان، انتظار نداشته باشید که همه چیز را به طور آشکارا بیان کند. این مدیر ممکن است اهل نیرنگ باشد و همیشه در رفت
++++++++++++++ارش صداقت نداشته باشد.
کاری کنید که مدیرتان اطمینان حاصل کند که شما در پی به دست آوردن سمت او نیستید. البته از برخوردهای حساب شده و بادرایت با وی هراسی نداشته باشید چراکه این مدیر در چنین شرایطی اغلب عقب نشینی خواهد کرد.
▪ شیوه ارتباطی باز: در مواجهه با کارکنان با شیوه ارتباطی باز به آنان اعتماد کنید چرا که به اعتماد شما پاسخ خوبی می دهند. آنها را در محیطی قرار دهید تا دوستی ها گسترش یابند و به آنها وظایفی محول کنید که دارای چالش باشد. کارکنان شیوه ارتباطی بسیار باز، اغلب زیاد صحبت می کنند، تصور نکنید این افراد نمی توانند همزمان هم کار کنند و هم صحبت کنند. در ارتباط با مدیران باز، صداقت داشته باشید و به صورت باز برخورد کنید. البته از درایت خود نیز استفاده کنید. همچنین در تبادل احساسات شغلی، تردیدها و دغدغه ها درنگ نکنید.
● حفظ ارتباط
روابط مستحکمی که ما در محل کار یا در هر مکان دیگری برقرار می کنیم، به یک یا چند نیاز ما پاسخ می دهد. تا وقتی که این روابط در رفع نیازهای متقابل کارآمد باشد، تداوم خواهد یافت، در غیر این صورت روابط رو به زوال خواهد رفت. معمولا در برقراری روابط و حفظ آن دو عامل مهم باید به خاطر سپرده شود:
۱ ـ انتظارات مشخص و روشن
۲ ـ کیفیت متقابل روابط فردی
در یک ارتباط دوجانبه، هر یک از طرفین ارتباط، انتظارات خاصی از یکدیگر دارند. رییس شما انتظارات مشخصی از شما و سایر کارکنان دارد. شما نیز انتظارات خاصی از رییس و همکاران خود دارید. متقابلا همکاران شما نیز انتظاراتی از شما و یکدیگر دارند. چنانچه انتظارات ما برآورده نشود عکس العمل ها توام با سرخوردگی، عصبانیت، سوءظن و عدم اعتماد خواهد بود.
برخی از افراد این احساسات را درون خود نگه می دارند، اما برخی دیگر دست به اقدام تدافعی می زنند. درواقع هر بار که انتظارات ما برآورده نمی شود، به روابط ما خدشه وارد می شود و تا وقتی که انتظارات برآورده و موشکافی نشود، تغییر رویه صورت نگیرد یا انتظارات به طریقی مورد بازنگری قرار نگیرد، روابط رو به نابودی خواهد رفت. در ارتباطات بین فردی اغلب انتظارات ما ناگفته باقی می مانند تا وقتی که این انتظارات زیر پا گذارده می شود.
ما تصور می کنیم دیگران می دانند چه انتظاری از آنها داریم بدون این که به آنها چیزی گفته باشیم. در مورد کیفیت دوسویه روابط میان فردی نیز باید گفت، روابط میان فردی و دارای ماهیت متقابل است.
به عنوان مثال چنانچه همکاری برای شما کاری انجام می دهد، مثلا شما را در انجام کاری دشوار کمک می کند، شما نیز متقابلا سعی می کنید تا کاری برای او انجام دهید.
به لحاظ ماهیت روابط متقابل افراد براساس چگونگی برداشت شان از دیگران و ماهیت ارتباطات، با آنها (دیگران) ارتباط برقرار می کنند. تا وقتی که این روابط دوجانبه ادامه داشته باشد، رابطه نیز افزایش می یابد.
چنانچه کاری که شما برای دیگری انجام می دهید به طرز چشمگیری بیشتر از چیزی باشد که دیگران برای شما انجام می دهند، ماهیت متقابل رابطه شما از تعادل خارج می شود و رابطه یا رو به زوال خواهد رفت یا حداقل تا زمانی که تعامل مجدد برقرار شود، معلق باقی خواهد ماند.
ارتباط موثر با کارکنان
ارتباطات فرایند انتقال پیام از فرستنده به گیرنده به شرط همسان بودن معانی بین آنها است. معنا در علم ارتباط شامل مفاهیم ذهنی و احساسات هر دو میشود. ارتباطات فرایندی ست که در آن معنا بین موجودات زنده تعریف و به اشتراک گذاشته میشود. ارتباط به یک فرستنده، پیام و گیرنده درنظرگرفته شده نیازدارد، هرچند گیرنده نیاز ندارد حضور داشته باشد یا از منظورفرستنده برای برقراری ارتباط در زمان ارتباط آگاه باشد؛ بنابراین ارتباطات میتواند درسرتاسر مسافتهای گستردهٔ زمانی و مکانی رخ دهد. ارتباطات نیازمند آن است که بخشهای ارتباط ناحیهای از مشترکات ارتباطی را به اشتراک بگذارند.
برخی از دانشمندان و کارشناسان، در مورد اینکه ارتباطات یک علم است (Science) اختلاف نظر دارند. هنوز برخی از استادان این حوزه مانند رابرت کریگ (Robert T. Craig) «ارتباطات» را یک حوزه مطالعاتی (Communication Theory as a Field) میدانند. این دیدگاه میخواهد تأکید کند که ارتباطات به لحاظ وسعت، عمق و تنوعی که دارد نمیتواند در یک رشته علمی گنجانده شود، بلکه فراتر از آن باید به آن به عنوان یک حوزه علمی و مطالعاتی نگاه کرد که از آن چندین رشته علمی میتواند زاییده شود. به عبارت، باید به «علوم ارتباطات]» قائل بود و نه علم ارتباطات
ارتباط حرفه ای با کارکنانارتباط حرفه ای با کارکنان
مهارتهای سه گانه مدیریت:
رابرت کاتز (۱۹۵۵) از صاحبنظران مدیریت با مطالعه و بررسی رفتار اداری، سه نوع مهارت را که برای مدیران مورد نیاز است شناسایی کرده است:
۱- مهارت فنی۲- مهارت انسانی ۳- مهارت ادراکی.
۱- مهارت فنی : منظور از مهارت فنی، توانایی و کارایی در فعالیتی است که انجام آن نیازمند به روشها، تکنیکها و ابزار و وسایل ویژه ای باشد.
۲- مهارت انسانی: منظور از روابط انسانی توانایی مدیر در کار کردن موثر با دیگران و ایجاد محیط و موقعیت مناسب عاطفی، روانی و اجتماعی برای سعی و تلاش گروهی است ، در این شرایط مدیر خود از آرامش، سلامت و امنیت روانی و اعتماد به نفس برخوردار است و سعی در شناخت و احترام به نظرات، عقاید و احساسات دیگران و تأمین امنیت روانی و محیطی آرام و مناسب برای آنان دارد.
درباره نظرات مهارت فنی و مهارت انسانی باید گفت که مهارت فنی کار کردن با اشیاء است ولی مهارت انسانی کار کردن با افراد.
۳- مهارت ادراکی : منظور از مهارت ادراکی، توانایی در نظر گرفتن سازمان به عنوان یک مجموعه، سیستم و کل یکپارچه و واحد می باشد.
به عبارت دیگر مهارت ادراکی را می توان به عنوان توانایی تشخیص اجزاء و عناصر سازمان و روابط میان آنها دانست و اینکه تأثیر متقابل آنها بر یکدیگر چگونه خواهد بود و تغییر و تحول در یک جزء چه اثراتی را بر اجزاء و عناصر دیگر ودر نهایت بر کل سازمان خواهد گذاشت.
تعریف روابط انسانی :
روابط انسانی عبارت است از برقراری ارتباط مطلوب هدفدار مبتنی بر اصول و ارزشهای انسانی بین افراد.
در توضیح باید گفت با توجه به اینکه انسان موجودی است اجتماعی که بدون برقراری ارتباط با دیگران نمی تواند به رفع نیازهای خود بپردازد.
لذا این امر ضرورت پیدا می کند که انسان در هر محیطی اعم از خانواده، مدرسه، کار، تفریح و غیره به برقراری ارتباط با دیگران بپردازد.
برقراری روابط مطلوب و مناسب نقش بسیار مهمی در سلامت روحی و روانی افراد و در نهایت در احساس رضایت از زندگی و کار ایفا می نماید.
* یکی از نکات اساسی در فرایند برقراری روابط انسانی این است که فرد از طریق این فرایند به سازگاری اجتماعی و یا به سازگاری با دیگران دست می یابد. ولی این امر را باید مد نظر قرار داد که فرد قبل از آن که به سازگاری اجتماعی دست یابد لازم است که به سازگاری با خود دست یافته باشد. و این امر مستلزم برقراری روابط مطلوب انسانی فرد با خودش می باشد.
محوریت تربیت در روابط انسانی
در برقراری روابط انسانی در مدرسه نکته مهم و اساسی محور قرار دادن «تربیت» می باشد.
با در نظر گرفتن دو مفهوم «تعلیم» و «تربیت» که فعالیتهای مدرسه بر آن اساس صورت گرفته و در آن جهت هدایت می شود، باید این مطلب را مد نظر قرار داد که کلیه فعالیتها و اقدامات افراد مختلف و اعضای مدرسه در این راستا باید انجام شود.
ولی نکته مهمتر این است که تعلیم و آموزش به عنوان وسیله و ابزار برای «تربیت» و دستیابی به اهداف تربیتی محسوب می شود. امام خمینی (ره) در این زمینه می فرمایند:
«تمام انبیاء موضوع بحث شان، موضوع تربیت شان ، موضوع علم شان انسان است. آمده اند انسان را تربیت کنند از اول هر یک انبیاء که مبعوث شدند برای انسان و برای تربیت انسان مبعوث شدند… انبیاء برای انسان سازی آمدند…انسان منشأ همه خیرات است واگر انسان نشود،منشأ همه ظلمات است.
با توجه به مطالب فوق می توان استنباط کرد که کلیه فعالیتها و اقدامات معلمان و مربیان و دست اندر کارکنان مدرسه و سازمان آموزش و پرورش می بایست در جهت انسان سازی باشد.
ارتباط موثر و حرفه ای ارتباط موثر و حرفه ای با کارکنان
حفظ ارزشها در روابط
درباره اهمیت ارزشها به طور خلاصه باید گفت: چهار عقیده و نظر مطرح است: ذهنی بودن ارزشها، عینی بودن ارزشها، نظریه رابطه ای که در ایجاد و ارزشها جنبه ذهنی و عینی را موثر می دانند و نظریه چهارم ارزش را به عنوان عمل یا فعالیتی خاص تلقی می کنند.
یکی از نکات مهم و بسیار اساسی که در این جا باید به آن اشاره کرد بحث «تزلزل ارزشها» می باشد. بر اثر پیشرفت و دگرگونی در زمینه های علمی، صنعتی تکنولوژی و اجتماعی، ارزشها در سطح جهانی و بین المللی ثبات خود را از دست داده و در معرض تغییر و دگرگونی قرار گرفته اند.
باید به این نکته توجه کرد که یکی از مسئولیتها و رسالتهای مهم و اساسی نظام آموزش و پرورش و در نتیجه مدرسه و اعضای آن یعنی مدیر مدرسه، معلمان و مربیان تربیتی، کارکنان مدرسه و سایر افراد ذیربط ، حفظ ، نگهداری و انتقال فرهنگ و ارزشهای انسانی می باشد.
همانطور که گفته شد چه در برقراری روابط با سایر اعضای مدرسه و چه در برقراری روابط با اعضای اصلی مدرسه یعنی دانش آموزان و چه در انجام وظایف آموزشی، پرورشی و اداری می بایست به فرهنگ و ارزشهای معنوی و انسانی توجه کرده و بر آن اساس عمل نمود تا از این طریق زمینه های لازم برای درونی شدن ارزشها در دانش آموزان فراهم گردد.
در این زمینه لازم است ابتدا افراد و اعضای سازمان، معلمان و مربیان مدیران خود با ارزشها آشنا بوده و آنها را مورد ارزیابی و نقد و بررسی قرارداده و پس از قبول و پذیرش آنها، اقدام به توسعه، گسترش و انتقال آنها نمایند. بر این اساس می بایست تمام اقدامات ، فعالیتها ، برقراری روابط با دیگران و انجام وظایف بر مبنا و ملاک حفظ ارزشها انجام شود.
حفظ حرمت در روابط انسانی :
حرمت به معنای «آبرو ، ارجمندی و آنچه که حفظ و نگهداری و محترم داشتن آن واجب است» تعریف شده است.
یکی از ویژگیهای برجسته اسلام دگرگون کردن ملاکها ومعیارها در مناسبات انسانی است.
در بعضی از جوامع و مکاتب بشری، برقراری و ارزش و احترام انسانها به قدرت، ثروت، جنس، نژاد، موقعیت خانوادگی، اجتماعی و امور مشابه بستگی دارد.
ولی از دیدگاه مکتب اسلام همه انسانها از شان، کرامت ، مقام و احترام انسانی برخوردار هستند و ملاک برتری، ارزش ، کرامت و احترام بیشتر بستگی به تقوا و پرهیزگاری و حفظ شأن و مقام انسان و الهی دارد.
بر این اساس همه انسانها و احترام خاصی برخوردار هستند و لذا در برقراری روابط انسانی با دیگران در خانواده، مدرسه و جامعه می بایست به این نکته توجه نمود و بدون در نظر گرفتن قدرت، موقعیت، مقام و …. و با حفظ حرمت و شأن انسانی افراد با آنها ارتباط برقرار نمود.
در آموزش و پرورش و مدرسه که به دنبال رشد و شکوفایی استعدادها و تبدیل توانایی های بالقوه به بالفعل می باشیم لازم است در برقراری روابط با کلیه افراد در مدرسه به این نکته مهم توجه نماییم.
حفظ اعتدال در روابط
اصولاً برای انجام فعالیتها و دستیابی به اهداف ، روش و شیوه های مختلفی وجود دارد ولی باید دانست که راه و روش را باید برگزید که نسبت به سایر روشها برتری و ارجحیت داشته باشد. بدیهی است که این راه، راهی است که از افراط و تفریط، تندروی و دور بودن و به عبارت دیگر راه اعتدال، وسط و میانه باشد.
با توجه به آیات و روایاتی که در قرآن کریم و منابع و متون اسلامی درباره اعتدال و میانه روی آمده می توان نتیجه گرفت:
که بدون هیچ تردیدی راه رستگاری و سعادت انسان و رسیدن به کمال در این است که انسان در کلیه ابعاد و جنبه های زندگی می بایست از تندروی و کندروی و افراط و تفریط پرهیز کرده و صرفاً راه وسط و اعتدال را پیشه کند.
انتقاد پذیری ، انتقادگیری و روابط انسانی :
در مدیریت وسازمان برقراری روابط انسانی یکی از موضوعات بسیار مهم و اساسی موضوع سعه صدر و تحمل سختی ها، مشکلات و توانایی پذیرش و درک آنها می باشد.
امام خمینی (ره) درباره انتقاد می فرمایند:
«اگر من پایم را کج گذاشتم، ملت موظف است که بگوید پایت را کج گذاشتی، متوجه باش و خودت را حفظ کن. هم باید مراعات این مسئله را بکنیم.» (امام خمینی ).
عدم انتقاد پذیری و عدم توجه به این امر عوارض و پیامدهایی برای افراد و سازمان دارد که مهمترین آنها را شاید بتوان به موارد زیر را خلاصه کرد:
۱-باقی ماندن مسائل و مشکلات و نارسایی ها.
۲-خود محوری و محروم شدن از آراء و نظرات سازنده دیگران.
۳-ایجاد وجود فضای نامناسب تملق و چاپلوسی.
۴-عدم تشخیص افراد صادق، سازنده و پویا و در نتیجه ارزشیابی و قضاوت نامناسب.
مدیر و روابط انسانی :
از آنجا که مدیر در مدرسه با معلمان و مربیان، کارکنان آموزشی و اداری، دانش آموزان و همچنین والدین دانش آموزان ارتباط نزدیک و ضروری دارد و در برقراری روابط انسانی نیز می بایست اصول و نکاتی را مد نظر داشته باشد، در اینجا به طور خلاصه به مهمترین این نکات اشاره می شود:
۱- لزوم آگاهی از مسائل و مشکلات و نیازهای معلمان
بدیهی است که تحقق هدفهای مدرسه و در نتیجه هدفهای آموزش و پرورش منوط به فراهم بودن زمینه ها و عوامل مناسب می باشد.
معلمان از عناصر مهم و اساسی در این زمینه می باشند، معلمان نیز مانند سایر اعضای مدرسه و جامعه دارای نیازهای مادی و معنوی می باشند و احتمالاً در ارضا این نیازها ممکن است موانع و مشکلاتی ایجاد شود و در نتیجه این نیازها ارضا نشوند. کاملاً مشخص است این مشکل در ایفای نقش و وظایف آنها اثر بگذارد و باعث بروز مشکلاتی برای مدرسه و دانش آموزان شود.
بر این اساس ضروری است مدیر مدرسه در حد توان و امکان با برقراری روابط مطلوب سعی در شناخت این مشکلات (اعم از آموزش و پرورش و …) و نیازها کرده و آنها را برطرف سازد.
۲-راز داری در مقابل معلمان
یکی از مسائل مهمی که مدیران می بایست به آن توجه ویژه داشته باشند حفظ اسرار معلمان، کارکنان و همه کسانی است که به شکلی با آنها رابطه دارند .
معمولان مدیران به دلایل مختلف از اسرار کارکنان و معلمان خود آگاه می شوند و این به خاطر آن است که فرد در پست مدیریت قرار گرفته، بر این اساس ضروری است که در کلیه شرایط مدیر مدرسه به عنوان امانت دار و محرم اسرار دیگران باقی بماند، در غیر این صورت افراد اعتماد نسبت به مدیر را از دست می دهند. و این امر خود مسائل و مشکلات دیگری را به دنبال خواهد داشت.
۳-جلب اعتماد و اطمینان والدین
یکی از رمز موفقیت مدیران و معلمان جلب اعتماد اولیای دانش آموزان می باشد. زیرا برای دستیابی به اهداف مورد نظر می بایستی بین مدرسه و خانواده هماهنگی لازم وجود داشته باشد و هماهنگی و همکاری این دو نیز منوط به درک و تفاهم متقابل و خصوصاً اعتماد والدین به مدرسه و کارکنان و معلمان و مربیان است و مدیر مدرسه می بایست در این زمینه اقدامات لازم را انجام دهد.
۴-ابراز محبت نسبت به دانش آموزان
قرآن کریم درباره اهمیت و ضرورت محبت، به پیامبر گرامی اسلام (ص) (در سوره آل عمران آیه ۱۵۹) می فرماید: «رحمت خداوند تو را با خلق و خوشرویی و مهربان کرد و اگر تند خو و خشن بودی مردم از گرد تو متفرق و پراکنده می شدند.»
امام علی (ع) در نامه خود به مالک اشتر در این زمینه می فرماید:
«قلبت را نسبت به ملت خود مملو از رحمت و محبت و لطف کن».
با توجه به نکات فوق می توان گفت: که اساس کار مدیر، معلم و هر کس دیگری که با انسانها وخصوصاً دانش آموزان سر و کار دارد، ابراز محبت، مهربانی، لطف و رحمت نسبت به دیگران است، زیرا در غیر این صورت نمی توان ارتباط مناسبی با دیگران برقرار کرد و حتی بالاتر اینکه برخورد خشک، خشن و تند موجب دوری و کناره گیری افراد از مدیر می شود.
۵-تقویت و اعتماد متقابل و یکرنگی بین همه عوامل مدرسه
بر اساس نگرش سیستمی تحقق هدفهای مدرسه بستگی به انجام وظایف هر یک از عناصر و عوامل و برقراری ارتباط مطلوب و مناسب بین آنها می باشد. لذا یکی از نکات مهم که مدیر مدرسه باید به آن توجه نباید ایجاد فضای اعتماد و اطمینان افراد به یکدیگر و فضای روانی مطلوب می باشد تا افراد با اطمینان خاطر و اعتماد متقابل به انجام وظایف بپردازند.
۶-توجه به نظرات معلمان و دانش آموزان
برای یک مدیر ضروری است تا از آراء و نظرات همکاران، معلمان و دانش آموزان برخوردار باشد. برای اختصار می توان موارد زیر را جزء و نتایج و فواید این امر مهم دانست:
۱-برخورداری از آراء و نظرات دیگران خطاها و لغزشها را کاهش می دهد.
۲-موجب رشد و شکوفایی استعدادهای کارکنان و همکاران می شود.
۳-راه حل های بهتر و مطلوبتر شناخته می شوند.
۴-به علت مشارکت افراد، حمایت آنها از برنامه ها و فعالیتها بیشتر می شود.
۵-موجب افزایش دوستی، علاقه و صمیمیت بین مدیر و کارکنان می شود.
۶-روند انجام کارها تسهیل شده و در نهایت اگر نتیجه کار موفقیت آمیز نباشد مدیر مورد سرزنش قرار نمی گیرد.
۷-ایجاد فرصت ابتکار و خلاقیت
معمولاً همه انسانها مایلند که در کار و زندگی اجتماعی خود رشد و پیشرفت داشته باشند و بتوانند استعدادها ی خود را به ظهور رسانده و شکوفا نمایند.
به همین جهت مدیر مدرسه می بایست با توجه به خصوصیات و توانایی ها و شایستگی های افراد و خصوصیات معلمان و تشویق، تایید و تمجید از طرحها و نوآوری های آنان زمینه ها و عوامل مؤثر برای و خلاقیت را ایجاد می نماید.
۸-توجه به اهمیت فرد در مدرسه
در کار جمعی و گروهی باید این مطلب را مد نظر داشت که هر یک از اعضای مدرسه و هر فردی دارای نقش خاصی بوده و می بایست فعالیتهای ویژه ای را انجام دهد. به همین جهت به این نکته بسیار مهم باید توجه داشت که هر فردی در سیستم اجتماعی مدرسه از ارزش، و احترام و اهمیت خاصی برخوردار است و مدیر مدرسه باید به یکایک افراد توجه داشته باشد.
۹-جلوگیری از بروز یأس در کارکنان و ایجاد فضای اشتیاق به کار
یکی از امور بسیار مهم در سازمان آموزشی فراهم کردن فضای روانی امید بخش و جو شوق و علاقه به کار می باشد. مدیر خود می بایستی از این ویژگی مهم برخوردار بوده و با ایجاد امیدواری و اشتیاق در کارکنان از طریق تبادل نظر، احترام متقابل، تشویق و تمجید از آنها اقدامات لازم را انجام دهد.
* «فردریک مایر» در اهمیت مسئولیت و وظایف مدیر مدرسه می گوید:
کارآمدی نظام مدرسه تا حد زیادی به مدیر بستگی دارد. او متصدی معلمان است، رئیس شوراها است، مسئول معیارهای تحصیلی دانش آموزان است، فعالیتها را رهبری می کند، اگر دانش آموزان از معلمی شکایت داشته باشند به او مراجعه می کنند.
اگر والدین از روش مدرسه ناخشنود باشند به او مراجعه می کنند. اگر سازمان های اجتماعی احساس کنند که جریان مدرسه پسندیده نیست نمایندگان خود را نزد او می فرستندبنابراین یکی از وظیفه های مهم مدیر این است که میان مدرسه واجتماع واسطه شود و برای نظام تربیتی، سفیر حسن نیست باشد.
* موانع روابط انسانی
با توجه به اینکه تحقق هدفهای گروهی و سازمانی مستلزم برقراری روابط انسانی می باشد، باید به این نکته مهم توجه کرد که در برقراری روابط انسانی موانعی به صورت آگاهانه و یا ناآگاهانه به وجود می آیند که می بایست این موانع را شناسایی کرده و در نتیجه به رفع آنها اقدام نمود.
لذا در اینجا مهمترین موانع برقراری روابط انسانی به شرح مختصر مورد بررسی قرار می گیرند:
الف) خود محوری
خودرأی بودن، خود بزرگ بینی ، خودمحوری و نادیده گرفتن آراء افکار و نظرات دیگران یکی از مهمترین موانع برقراری روابط انسانی است.
خودمحوری موجب عدم برقراری روابط مطلوب، محروم شدن از آراء و افکار دیگران ، انزوا و گوشه گیری، عدم دستیابی به اهداف شخصی و سازمانی می شود.
ب) عدم درک نتایج نامطلوب روابط نامطلوب
از دیگر موانع روابط انسانی، عدم درک و فهم نتایج نامطلوب می باشد. بدیهی است چنانچه انسان بتواند پیامدها، عواقب و نتایج نامطلوبی که در اثر عدم برقراری روابط انسانی و انجام فعالیتها و وظایف بروز پیدا می کند را در نظر بگیرد و دقیقاً به آنها پی ببرد، در این صورت به برقراری روابط انسانی اقدام می کند.
ج) مسائل و مشکلات فردی
بدیهی است هر فردی در ارتباط با زندگی شخصی و فعالیتهای اجتماعی خود با مسائل و مشکلاتی مواجه می شود و چه بسا فردی در محیط کار و سازمان خود مسئله و مشکلی نداشته باشد ولی با وجود مسائل و مشکلات خانوادگی ، اجتماعی عاطفی و روانی و غیره که صرفاً به خود شخص مربوط می شود و می تواند جزء موانع برقراری روابط مطلوب انسانی با دیگران محسوب شود. و لذا در روابط انسانی به این نکته مهم باید توجه نمود.
د) فقدان «سازمان دهی» مطلوب نیروی انسانی
سازماندهی عبارت است از فراگرد نظم و تربیت دادن به کار و فعالیت و تقسیم و تکلیف آن به افراد به منظور انجام کار و تحقق هدفها.
همچنین باید اضافه کرد که یکی از اصول سازماندهی ، تقسیم کار و گروه بندی وظایف است. بر این اساس برای انجام فعالیتها و تحقق هدفها ضروری است که در سازمان فراگرد سازماندهی به طور مطلوب و مناسب صورت گیرد، یعنی تقسیم کار و گروه بندی بین کارکنان و اعضای سازمان به سادگی و به مطلوبترین وضع میسر باشد. زیرا در غیر این صورت امکان برقراری روابط مطلوب انسانی نیز کاهش می یابد.
ه) پنهان ماندن خواسته ها و نیازها
یکی دیگر از موانع برقراری روابط انسانی ، بارز و آشکار نشدن تمایلات و خواسته ها و نیازها می باشد. کاملاً مشخص است که هر یک از اعضای یک سازمان دارای خواسته و نیازهای مختلف می باشند و در انجام فعالیتها و برقراری ارتباط با دیگران به دنبال ارضاء این نیازها هستند ولی در بعضی مواقع به دلایل مختلف این خواسته ها و تمایلات به طور آشکار و واضح مشخص نمی شوند.
یعنی در یک ارتباط دوجانبه به عنوان مثال ممکن است طرفین از نیازهای یکدیگر مطلع نباشند و یا حداقل بعضی ازآنها کاملاً مشخص نشده باشند و لذا انتظارات فرد در این مواقع برآورده نمی شود و این خود یکی از موانع برقراری روابط انسانی محسوب می شود که می بایست به آن توجه شود.
و) عدم وضوح و روشنی موقعیت و نقش افراد
نقش عبارت است از فعالیتهایی که در سازمان به عهده فرد گذاشته می شود. بر این اساس هر یک از اعضای مدرسه می بایست نقش خاصی را ایفا نمایند. و لذا باید نقش هر یک کاملاً مشخص ، روشن و تعریف شده باشد، تا مشکلی در انجام فعالیتها ایجاد نشود.
* در پایان تأکید می شود که برای برقراری روابط انسانی مطلوب، انسان می بایست شناخت لازم را نسبت به ویژگیها، خصوصیات و توانایی های خود و دیگران داشته و بر اساس یک نگرش مثبت ، سازنده ، انسانی و الهی نسبت به جهان هستی و انسانها و بر طبق حقوق و وظایف متقابل در موقعیتهای مختلف (خانواده، مدرسه، جامعه و …) به فعالیت سازنده و مفید پرداخت.
پیشنهادات :
۱-تأکید به همکاری افراد در انجام امور و برقراری روابط دوستانه
۲-بررسی و کنترل روابط افراد با توجه به پیش بینی نتایج آن جهت رسیدن به مطلوب
۳-همدلی با افراد در مصائب و مشکلات و سعی در رفع آن
۴-تقسیم کار و تفویض اختیار به افراد
۵-ایجاد محیطی امن و پر از عطوفت جهت مشخص شدن خواسته ها و تمایلات افراد
۶-مشخص شدن نقش و وظایف افراد
۷-استقبال از طرحها و نوآوری ها
۸-تشویق کارکنان
۹-جلب اعتماد افراد
۱۰- عدم تبعیض در بین کارکنان ( دیدن همه افراد از آیینه صداقت )
۱۱- دخالت ندادن روابط و احساسات شخصی در برخورد با کارکنان
۱۲- ایجاد محیطی امن که کارکنان بدون ترس و با رضایت کامل افکار و عقاید خود را مطرح کنند.
نتیجه گیری :
برای رسیدن به سازگاری اجتماعی در خانه، اجتماع، مدرسه، برقراری روابط انسانی از اهمیت قابل توجهی برخوردار است و این امر مستلزم رعایت اصول و نکات مهم در برقراری این ارتباط است.
با توجه به این که مدیر در مدرسه با معلمان، دانش آموزان و اولیاء کادر آموزشی و اداری ارتباط نزدیک دارد نقش اساسی و مهمی در برقراری روابط انسانی بین افراد دارد، بنابراین با شناسایی موانع و مشکلات موجود و رفع آن، محیطی امن و آرام ایجاد کرده و به اولویت ها و هدفهای مورد نظر برسد.
نمونه سوالات
۱-مفهوم ارتباط موثر چیست ؟
ارتباط موثر و نمونه سوالات
تعریف ارتباط موثر
ارتباط موثر رابطه ای است که در آن شخص به گونه ای عمل می کند که در آن علاوه بر اینکه خودش به خواسته هایش می رسد، افراد مقابل نیز احساس رضایت دارند.
۲-اصل مهم در ارتباط موثر تمرکز است توضیح دهید ؟
برای رسیدن به ارتباط موثر باید تمرکز روی منافع باشد بجای تمرکز روی مواضع اما متاسفانه در بیشتر افراد شاهد تمرکز روی مواضع بجای منافع هستیم که عامل عدم بوجود امدن ارتباط موثر خواهیم بود
۳-برای رسیدن به ارتباط موثر نیاز به مهارتهای سه گانه مدیریت است انها را نام ببرید و یک مورد را شرح دهید؟
مهارتهای سه گانه مدیریت:رابرت کاتز (۱۹۵۵) از صاحبنظران مدیریت با مطالعه و بررسی رفتار اداری، سه نوع مهارت را که برای مدیران مورد نیاز است شناسایی کرده است:
۱- مهارت فنی۲- مهارت انسانی ۳- مهارت ادراکی.
۱- مهارت فنی : منظور از مهارت فنی، توانایی و کارایی در فعالیتی است که انجام آن نیازمند به روشها، تکنیکها و ابزار و وسایل ویژه ای باشد.
۲- مهارت انسانی: منظور از روابط انسانی توانایی مدیر در کار کردن موثر با دیگران و ایجاد محیط و موقعیت مناسب عاطفی، روانی و اجتماعی برای سعی و تلاش گروهی است ، در این شرایط مدیر خود از آرامش، سلامت و امنیت روانی و اعتماد به نفس برخوردار است و سعی در شناخت و احترام به نظرات، عقاید و احساسات دیگران و تأمین امنیت روانی و محیطی آرام و مناسب برای آنان دارد.
درباره نظرات مهارت فنی و مهارت انسانی باید گفت که مهارت فنی کار کردن با اشیاء است ولی مهارت انسانی کار کردن با افراد.
۳- مهارت ادراکی : منظور از مهارت ادراکی، توانایی در نظر گرفتن سازمان به عنوان یک مجموعه، سیستم و کل یکپارچه و واحد می باشد.
به عبارت دیگر مهارت ادراکی را می توان به عنوان توانایی تشخیص اجزاء و عناصر سازمان و روابط میان آنها دانست و اینکه تأثیر متقابل آنها بر یکدیگر چگونه خواهد بود و تغییر و تحول در یک جزء چه اثراتی را بر اجزاء و عناصر دیگر ودر نهایت بر کل سازمان خواهد گذاشت.
۴- اهمیت ارتباط موثر در خانواده را شرح دهید.
ازدواج ، این پیچیده ترین شکل روابط انسانی بدون ارتباط اثربخش نمی تواند شکوفا شود. در زندگی بیشتر زوج هایی که امیدوارند ازدواجی پربار داشته باشند به دلیل فقدان مهارت ارتباطی لازم، به نوعی رابطه موازی بدون صمیمیت ختم می شود. پس برای اداره کردن خانواده، ارتباط موثر از اهمیتی بسزا برخوردار است.
در واقع در جایی که مهارت های ارتباطی وجود ندارد، عشق میان همسران، دوستان، والدین و فرزندان به مقدار زیادی کاهش می یابد.
برای برقراری روابط رضایتبخش در خانواده، باید روش هایی کشف شوند که به ما کمک کنند تا حداقل روی بخشی از شکاف های بین فردی ما و دیگران پلی زده شود. در واقع ارتباط موثر میان زن و شوهر مستلزم آن است که دو طرف، با وجود تفاوت های بسیار خود را برابر احساس کنند.
شرایطی که زنان بپذیرند در مقامی برابر با مرد هستند و بدون احساس وابستگی و فرودستی می توانند از خود سخن بگویند و به توصیف و تشریح زندگی، روحیات و مشکلات خود بپردازند.
از سوی دیگر مرد نیز برای شنیدن آنچه زن می خواهد از خود بگوید، باید او را همتای خود بداند البته اگر مردان حتی فقط به شنیدن آنچه همسرشان درباره خود می گویند تمایلی داشتند، بخش بزرگی از اختلال ارتباطی میان دو جنس تاکنون حل شده بود؛ چیزی که در حال حاضر با تحقق آن فاصله بسیاری داریم.
۵- یکی از اصول مهم ارتباط موثررفتارباافرادی است که به آنها اعتماد نداریم این رفتار را شرح دهیم.
ذهنیت سازی در کنار فهم دیگران شناخت اهداف و ذهنیت های افراد فصل پیچیده و مهمی است سعی کنید از چرای مقدس که همیشه از آن استفاده می کنم شما هم استفاده کنید . او را و یا انها را کاملا تائید کنید و اجازه دهید شمارا کاملا باور کنند سپس بگوئید آخر این برنامه به کجا ختم میشود فکر می کنید آخر العمر چه چیزی انتظار مارا می کشد.من به دنبال انتهای داستان تو هستم و به تو همه جوره اعتماد دارم این تکنیکی است که سالها است خود از آن بهره های بسیار برده ام و توصیه می کنم حتما این کار را انجام دهید.