آموزش نگارش مقالات علمی پژوهشی و ISI

انواع مقالات علمی

انواع مقالات علمی را می­توان از چندین دیدگاه مختلف ارزیابی و تقسیم­بندی کرد که معرفی همه آنها خسته کننده و خارج از حوصله می­باشد. معروف­ترین تقسیم­بندی انواع مقالات، طبقه­بندی آنها بر مبنای رتبه علمی مجله­ای که مقاله در آن منتشر شده است، می­باشد. به طورکلی مجلات دارای رتبه­های علمی مختلفی از جمله علمی- پژوهشی، علمی- ترویجی، علمی- آموزشی و …. می­باشد که در مجامع علمی مقالات معتبر غالبا علمی پژوهشی و علمی ترویجی می­باشند.

باید دقت داشت که مراکز مختلفی نسبت به اعطای رتبه علمی به مجلات مختلف اقدام می­کنند که در این میان مهمترین مرکز دارای صلاحیت برای اعطای رتبه علمی به انواع مجلات، وزارت علوم و تحقیقات و فناوری است که با اعطای رتبه علمی پژوهشی و یا علمی ترویجی به مجلات مورد تایید، سطح کیفی مجله را تعیین می­نماید. وزارت بهداشت، دانشگاه آزاد اسلامی و همچنین دانشگاه پیام­نور نیز از دیگر مراکزی هستند که با دادن رتبه علمی پژوهشی و یا علمی ترویجی، به بسیاری از مجلات اعتبار علمی می­بخشند. به منظور دریافت لیست مقالات مورد تایید هر یک از مراکز فوق می­توان به وب­سایت آنها مراجعه کرده و فایل حاوی نام مجلات مورد تایید را دانلود نمود.

مقاله چاپ شده در مجله علمی پژوهشی مورد تایید دانشگاه آزاد اسلامی و یا دانشگاه پیام­نور الزاما مورد تایید تمامی مراکز و دانشگاه­های دولتی نمی­باشد و ممکن است مقاله­ای که در یک مجله علمی پژوهشی مورد تایید دانشگاه آزاد اسلامی و یا دانشگاه پیام­نور چاپ شده است، در بسیاری از مراکز به عنوان مقاله­ای معتبر پذیرفته نگردد. به همین دلیل لازم است تا نویسندگان گرامی قبل از ارائه مقاله خود به مجله­ای خاص نسبت به تحقیق در مورد اعتبار علمی مجله اقدام نمایند.

در مورد مقالات ISI نیز لازم به اشاره است که این مقالات نیز در زمره مقالات علمی پژوهشی قرار می­گیرند و ساختار مقاله و نوع بیان مطالب در آنها دقیقا مانند مقالات علمی پژوهشی داخلی است. تنها وجه تمایز نگارش مقالات ISI و علمی پژوهشی داخلی، لزوم نوشتن مقاله ISI به زبان انگلیسی است.

در یک تقسیم­بندی دیگر مقالات بر اساس نوع مطالب ارائه شده در مقاله و همچنین روش تهیه آنها دسته­بندی می­گردند. در این نوع طبقه­بندی، مقالات به انواع متعددی از جمله مقالات تجربی، مقالات تحلیلی، مقالات مروری، مقالات گردآوری و ….. تقسیم می­شوند، که در ادامه به معرفی و تشریح هریک از این انواع پرداخته شده است.

• مقالات تجربی (پژوهشی):

مقالات تجربی، غالبا برگرفته از تحقیقاتی که متکی بر انجام آزمایش و پژوهش­های عملی و تجربی هستند، می­باشند. در این مقالات معمولا به ارائه و تفسیر نتایج بدست آمده از آزمون­های آزمایشگاهی پرداخته می­شود. به زبان ساده­تر مقالات تجربی حاصل پژوهش، تحقیق و آزمایش در حوزه­ای خاص می­باشند. پایه اصلی این گونه مقالات بر مبنای نمونه برداری است. نمونه­ها در رشته­های مهندسی غالبا نمونه­های فیریکی و یا شیمیایی، در رشته­های انسانی غالبا تعدادی از افراد جامعه به منظور ارائه پرسشنامه به آنها و در رشته­های پزشکی و دامپزشکی تعدادی نمونه انسانی و یا حیوانی می­باشند. از آنجا که در ایران اکثر مقالات علمی پژوهشی منتشر شده مقالات تجربی می­باشند به همین دلیل به این گونه از مقالات به اشتباه مقالات پژوهشی نیز گفته می­شود. البته بایستی دقت داشته باشید که مقالات پژوهشی بسیار وسیع­تر از مقالات تجربی بوده و چنانچه در ادامه مفصلا بحث خواهد شد طیف بسیار بیشتری از مقالات را در بر می­گیرند.

• مقالات تحلیلی:

چنانچه از نام مقاله تحلیلی برمی­آید، این نوع مقالات از تحلیل و موشکافی موضوعات در جهت بسط دادن موضوع و یا بیان نقاط قوت و ضعف آنها حاصل می­شوند. در مقالات تحلیلی مؤلف با استفاده از منابع پژوهشی پیشین (البته ممکن است داده­هایی که تحلیل می­گردند از آزمایشات و تجربه­های خود نویسندگان حاصل شده باشند)، انواع نرم­فزارهای کامپیوتری و …. سعی در مطرح نمودن نظریه و یا مدلی خاص در حوزه کار خود می­نماید. در این نوع از مقالات، غالبا بسیاری از دانسته­ها در زمینه­هایی خاص مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و نظریه­، مدل و یا فرمولی کلی از آنها استخراج می­گردد. به عبارت دیگر در مقالات تحلیلی هدف نویسنده ایجاد نمودن قانونی ثابت بوده که سایر پژوهشگران را از انجام آزمایشات مشابه بی­نیاز می­نماید. بایستی دقت داشته باشید که منظور از تحلیل صرفا بیان تقطه نظرات شخصی نمی­باشد بلکه بایستی تحلیل بر پایه اصول ریاضیاتی، آماری و سایر مواردی که در صحت آنها شکی وجود ندارد، انجام گیرد. به بیان ساده­تر می­توان اینگونه بیان نمود که فرمول­ها، روایط ریاضی و مدل­ها، خروجی­های مقالات تحلیلی می­باشند و چون تحلیل و استخراج آنها بر مبنای ریاضیات و آمار (و نه نقطه نظرات شخصی) می­باشد، در صحت آنها نمی­توان شکی کرد.

• مقالات مروری:

در مقالات مروری به جمع آوری نوشته­هایی که قبلاً منتشر شده­اند، پرداخته می­شود. به زبانی ساده­تر، نویسنده در مقالات مروری نقطه نظرهای افراد مختلف را بدون هیچگونه دخل و تصرفی در کنار هم قرار داده و نسبت به نوشتن مقاله اقدام می­نماید. مقالات مروری غالبا در حیطه­هایی کاربرد دارند که در آنها نوشته­ها و تحقیق­های بسیاری انجام شده ولی مقاله­ای جامع که به نحوی در برگیرنده نتایج تمامی این تحقیقات بوده و بتواند به صورتی یکپارچه کل موضوع را تحت پوشش قرار دهد، وجود ندارد.

نویسنده مقالات مروری باید نسبت به تمامی زوایای موضوع، دارای اطلاعات و دانش کافی باشد، بطوریکه بتواند تمامی ابعاد موضوع را در مقاله خود بیان نموده و همچنین در مواقع لازم تحلیل­ها و ارزیابی­هایی را نیز به آنها اضافه کرده و حتی در صورت وجود تناقضاتی در بین منابع مختلف بتواند توجیهات مناسبی را ارائه نماید. همچنین در بسیاری از موارد به منظور نگارش مقاله­ای جامع لازم است که خود نویسنده با وارد کردن نقطه نظرهای شخصی نسبت به نگارش مقاله­ای که در آن همه ابعاد موضوع، مورد بررسی قرار گرفته است، اقدام کند. در این میان با توجه به لزوم احاطه نویسندگان مقالات مروری به کل ابعاد زمینه مورد بررسی، غالبا توصیه می­شود که افرادی نسبت به نوشتن مقالات مروری اقدام کنند که خود در آن زمینه صاحب نظر بوده و حتی چندین مقاله در موضوعاتی مشابه به چاپ رسانیده باشند.

از آنجا که در مقالات مروری به بررسی و جمع­بندی پژوهش­های مختلفی که در یک زمینه به انجام رسیده­اند، پرداخته می­شود در این مقالات بر خلاف مقالات تجربی و تحلیلی، چندان وارد جزئیات مسئله نشده و تنها به ارزیابی کلیات و مطالب اساسی مرتبط با موضوع پرداخته می­شود. با توجه به نوع نگرش جامع در مقالات مروری، تعداد خوانندگان این مقالات نسبت به مقالات تجربی و یا تحلیلی که فقط در زمینه­ای خاص مقاله منتشر می­کنند، بسیار بیشتر بوده و به همین دلیل توجه مجلات به رعایت معیارهای کیفی در نگارش مقالات مروری بسیار بالا می­باشد.

شاید در نگاه اول ارزش مقالات مروری با توجه به اینکه نویسنده کار جدیدی را ارائه نمی­کند، نسبت به سایر مقالات پژوهشی کمتر به نظر بیاید، اما در واقع با توجه به اینکه برای نگارش مقالات مروری نویسنده باید نگرشی ژرف بر تمامی ابعاد موضوع داشته و بعلاوه بر پیشینه پژوهشی و تحقیقات جدید انجام شده پیرامون موضوع مورد نظر نیز مسلط باشد، به همین دلیل نگارش مقالات مروری توسط هر کسی نمی­تواند، انجام گیرد. همچنین با توجه به اینکه مقالات مروری شناختی جامع از موضوع در اختیار خوانندگان قرار می­دهند، بنابراین در مجامع علمی دارای ارزش و اعتبار بسیار بالایی می­باشند.

با مطالعه اهداف و زمینه­های فعالیت مجلات علمی پژوهشی می­توان دید که بسیاری از مجلات، مقالات مروری نگارش یافته را تنها در صورتی که حداقل تعداد ۳ منبع اصلی ارائه شده در مقاله از نوشته­های پیشین خود نویسندگان در زمینه­های مشابه باشند، قابل پذیرش دانسته و نسبت به منتشر کردن آن اقدام می­کنند که با توجه به توضیحات ارائه شده در فوق دلیل این امر کاملا واضح است. امر فوق ممکن است در بسیاری از دانشجویان که قصد چاپ مقالات مروری که به هر حال نیاز به انجام تحقیقات میدانی و آزمایشگاهی ندارند، یأس ایجاد نموده و آنها از ادامه راه منصرف نماید، ولی به هر حال باید توجه داشت که انتخاب اساتید راهنما و مشاوری که در زمینه­های مورد نظر پیشتر مقالاتی منتشر کرده باشند، می­تواند این مشکل راه حل نماید. همچنین چنانچه در ادامه مفصلا بحث خواهد شد به نویسنگان تازه کار پیشنهاد می­گردد که نسخه اولیه مقاله خود برای شرکت در همایش­ها، سمینارها، کنفرانس­ها و …. ارسال نموده و ضمن تکمیل نمودن مقاله، با درج یک ارجاع به خود (که همان مقاله ارائه شده در همایش می­باشد) نسخه نهایی مقاله را برای یک مجله ارسال کنند.

• مقالات گردآوری:

در مقالات گردآوری چنانچه از نام آنها برمی­آید، صرفاً به گردآوری و انعکاس نقطه نظرهای مختلف درج شده در منابع پرداخته می­شود. با چاپ مقالات گردآوری در واقع هیچ نتیجه و فعالیت پژوهشی تازه­ای عرضه نمی­گردد و تنها یافته­های موجود با نظم و انسجامی بالاتر در کنار هم قرار می­گیرند. باید دقت داشت که اگرچه در بین مقالات جمع­آوری و مروری شباهت­های بسیار زیادی وجود دارد ولی به هر حال اعتبار مقالات مروری بسیار بالا و غیر قابل مقایسه با مقالات گردآوری است.

از آنجا که هر فردی می­تواند نسبت به نوشتن مقالات گردآوری اقدام نماید به همین دلیل قطعیتی در مورد جامع و کامل بودن این مقالات وجود ندارد، زیرا ممکن است که نویسنده فاقد شناخت کافی نسبت به تمامی ابعاد زمینه مورد بررسی بوده و یا دسترسی مناسب به انواع منابع مورد نیاز برای جمع­آوری اطلاعات نداشته باشد. همچنین بر خلاف مقالات مروری، مقالات گردآوری غالبا فاقد تجزیه و تحلیل­های مناسب و همچنین نقطه نظرهای نویسنده بوده در صورت وجود داشتن کاستی­ها و تناقضاتی در منابع مورد استفاده نوسنده مقاله الزاما نمی­تواند، یک جمع­بندی صحیح و منطقی را از میان تناقضات موجود استخراج نماید. البته با توجه به شباهت­های زیاد مقالات مروری و گردآوری، مقالات گردآوری را می­توان نسخه کوچک­تر و ناقص­تر از مقالات مروری به حساب آورد.

مقالات گردآوری مانند تحقیقات انجام شده در طی دوران تحصیل که در آنها به استخراج متنی از بین تعدادی از منابع مورد استفاده پرداخته می­شد، بوده و الزاما مقالاتی جامع که در برگیرنده تمامی ابعاد موضوع باشند، نیستند و خواننده با مطالعه مقالات گردآوری نمی­تواند از شناخت جامع نسبت به تمامی ابعاد موضوع اطمینان حاصل نماید.

حتی با وجود بیان تمامی تفاوت­های موجود در بین این دو نوع مقاله، غالبا مشاهده می­شود که دانشجویان تنها با خواندن تعداد محدودی منبع و نوشتن مقاله­ای از مطالب آنها، مقاله خود را مروری فرض کرده و از آنجائیکه مقالات مروری از انواع مقالات علمی پژوهشی می­باشند، اقدام به ارسال مقاله خود برای مجلات دارای رتبه علمی پژوهشی می­نمایند. از آنجایی که مجلات علمی پژوهشی پس از انجام دادن داوری­هایی بسیار سختگیرانه، تنها مقالات مروری را پذیرفته و چاپ می­کنند، متاسفانه در اکثر مواقع مقالات این دانشجویان غیر قابل چاپ اعلام می­شوند. بطورکلی ارزش علمی مقالات گردآوری شده نسبت به سه نوع مقاله اول (تجربی، تحلیلی و مروری) به نسبت پایین­تر است و نشریات دارای رتبه علمی پژوهشی و ISI، غالبا از پذیرش و چاپ مقالات گردآوری شده خودداری می­نمایند.

البته باید دقت داشت که مرزبندی مشخصی برای تشخیص مقالات گردآوری و مروری وجود ندارد و پذیرش و یا رد شدن مقاله ارائه شده به یک نشریه علمی پژوهشی تنها وابسته به نظر داوران بررسی کننده مقاله می­باشد، بطوریکه ممکن که یک نشریه مقاله­ای را از نوع گردآوری و فاقد ارزش لازم برای چاپ شدن در مجله بدانند ولی مجله­ای دیگری همان مقاله را به عنوان یک مقاله مروری پذیرش و چاپ نماید.

• مقالات یاداشت فنّی (توصیفی)

مقالات یادداشت فنی (توصیفی) گونه­ای دیگر از مقالات علمی بوده که در بسیاری از مجلات منتشر می­گردند. این مقالات در رشته­های مهندسی غالبا بعنوان مقالات یادداشت فنی و در سایر رشته­ها بعنوان مقالات توصیفی شناخته می­شوند. در این مقالات نویسنده به ارائه مطالبی بسیار کاربردی که غالبا برگرفته از تجربه­های صنعتی و شخصی وی بوده، البته با نگاهی علمی به آنها می­پردازد. به عبارت دیگر این مقالات بسیار کاربردی بوده و صرفا به مسائل علمی محض نمی­پردازند. مطالب بیان شده در این مقالات اگرچه ممکن است از نظر علمی کاملا نوآور نباشند ولی به هر حال بسیار کاربردی و مفید هستند. اینجانب طی دوران کارآموزی مقطع کارشناسی در یک شرکت کشتی­سازی مشغول به فعالیت بودم که در نهایت مطالب بسیار کاربردی که در آن دوران فرا گرفته بودم را در قالب یک مقاله یادداشت فنی در مجله علمی پژوهشی انجمن مهندسی دریا منتشر نمودم. بایستی دقت داشته باشید که مطالب آن مقاله از نظر علمی چندان نوآور نبود ولی به هر حال مواردی بسیار کاربردی که شاید در جای دیگری نتوان مشابه آنها را پیدا کرد در آن بیان شده بود.

تعداد صفحات مقالات یادداشت فنی (توصیفی) غالبا کمتر از سایر انواع مقالات بوده و معمولا در حدود ۵ صفحه می­باشند. مقالات یادداشت فنی اگرچه ممکن است در مجلات علمی پژوهشی نیز چاپ شوند ولی به هر حال ارزش علمی آنها نسبت به مقالات تجربی، تحلیلی و مروری پایین­تر است.

باید دقت داشت که مرز بندی دقیق و مشخصی در بین انواع مقالات وجود ندارد و بسیاری از مقالات می­توانند ترکیبی از گونه­های معرفی شده باشند، به عبارت دیگر در صورتی که فردی در مقاله خود علاوه بر انجام دادن آزمایشات تجربی به تحلیل ریاضیاتی و مدل­سازی نتایج بدست آمده نیز بپردازند، در این صورت مقاله وی تحلیلی تجربی است. که در این میان با در نظر گرفتن مقالات ترکیبی می­توان تعداد بسیار زیادی از انواع مقالات را نیز به طبقه­بندی گونه­ های مختلف مقالات اضافه نمود.

سایر انواع مقالات

علاوه بر ۵ نوع مقاله تشریح شده، گونه­های دیگری از مقالات نیز وجود دارند که اعتبار علمی آنها نسبت به موارد بیان گردیده پایین­تر می­باشد بطوریکه هیچ یک از آنها در زمره مقالات علمی پژوهشی به حساب نمی­آیند. به منظور آشنایی خوانندگان تنها به ذکر عنوان این نوع مقالات بسنده شده و از بیان توضیحات بیشتر خودداری می­گردد.

• مقالات نقد و بررسی
• مقالات انتقادی
• مقالات توصیفی
• مقالات گزارشی
• مقالات تدوین و ترجمه­ای
• مقالات ترجمه­ای
• نامه بر سردبیر

و…

به طورکلی تنها مقالات تجربی، تحلیلی و مروری در زمره مقالات علمی پژوهشی بوده و بقیه انواع مقالات سطح کیفی آنها نسبت به سه گونه فوق پایین­تر می­باشند. به طورکلی مقالات علمی پژوهشی معتبر فقط تمایل به چاپ مقالات تجربی، تحلیلی و مروری داشته و غالبا از پذیرش سایر مقالات خودداری می­کنند. ولی به هر حال در بسیاری از مواقع ممکن است که در مجلات علمی پژوهشی نیز مقالاتی به غیر از سه گونه فوق مشاهده گردد که در این میان اگرچه امر فوق رایج بوده ولی به هر حال همیشگی نمی­باشد.

سمینارها و همایش­های علمی

سمینارها، همایش­ها، کنفرانس­ها، گردهمایی­ها، سمپوزیم­ها و … از دیگر مواردی می­باشند که مقاله نگارش یافته را می­توان برای آنها ارسال نمود. روند برگزاری همایش بدین صورت می­باشد که ابتدا برگزار کننده همایش با انتشار برگه درخواست مقاله[۱] از تمامی پژوهشگران، دانشگاهیان و … دعوت به عمل می­آورد تا در محورهای همایش که به صورت جرئی مشخص شده­اند، نتایج پژوهش­های خود را ارائه نمایند. در برگه درخواست مقاله علاوه بر درج محورهای همایش، آخرین زمان مقرر برای ارسال مقالات نیز درج می­گردد. باید دقت داشت که دبیرخانه همایش پیش از این موعد مقرر صرفا مقالات را جمع آوری کرده و پس آن مقاله دیگری را دریافت نمی­کند.

پس از گذشت موعد مقرر تعیین گردیده برای ارسال مقالات و جمع­آوری تمامی مقالات دریافتی، داوری آنها شروع می­گردد. بطورکلی داوری همایش­ها غالبا بسیار ابتدایی بوده و مقالات مرتبط با محورهای همایش که به خوبی نگارش یافته باشند معمولا می­توانند به آسانی سیر داوری را طی کرده و مورد پذیرش واقع شوند. با در نظر گرفتن این موضوع که برگزار کننده­های همایش­­ها قصد جذب افراد و پژوهشگران به منظور شلوغ شدن فضای همایش را داشته و همچنین از تمامی شرکت کنندگان هزینه­ شرکت در همایش را دریافت می­نماید، به همین دلیل سیاست آنها در قبال داوری مقالات بیشتر جذبی بوده و غالبا تنها مقالاتی که با محورهای همایش بی­ارتباط می­باشند را مردود اعلام می­دارند.

به طور کلی مقالات به دو گونه ارائه شفاهی و ارائه پوستری در همایش­ها پذیرفته می­شوند. در ارائه شفاهی به نویسنده زمانی در حدود ۱۰ الی ۴۰ دقیقه (بسته به نوع سیاست­های برگزارکننده همایش) اختصاص داده می­شود و در این زمان وی بایستی فایل پاورپوینت مقاله خود برای افراد علاقه­مند به صورت شفاهی ارائه نماید. ارائه شفاهی چیزی شبیه به کلاس درس بوده با این تفاوت که روند اجرای آن بسیار رسمی می­باشد و حتما بایستی فایل مقاله به صورت پاورپوینت آماده و ارائه گردد. همچنین پس از اتمام ارائه در زمان اختصاص داده شده، شرکت کنندگان می­توانند تمامی سوال­های خود را از نویسنده پرسیده و وی به آنها پاسخ دهد.

نوع دیگر ارائه مقالات در همایش­ها که جدیدا بسیار مرسوم شده است ارائه پوستری می­باشد. در این شیوه، نویسندگان بایستی مقاله خود را به صورت پوستر درآورده و این پوستر را در محل برنامه­ریزی شده بچسبانند. تهیه پوستر امری مشابه با تهیه روزنامه دیواری است که در دوران مدرسه بسیار انجام می­گرفت. پس از چسباندن پوستر، نویسنده بایستی در طول برگزاری همایش در کنار پوستر خود ایستاده و به افراد علاقه­مند دستاوردهای پژوهشی خود را ارائه نماید. از آنجا که نویسندگان صرفا بایستی در محل برنامه­ریزی شده پوستر خود را بچسبانند به همین دلیل غالبا محدودیتی در تعداد مقالات پوستری پذیرفته شده وجود ندارد. تمامی موارد فوق در کنار سیاست­های جذبی برگزار کننده­های همایش­ها سبب می­گردد که مقالاتی که از نظر محتوایی چندان قوی نمی­باشند نیز معمولا به صورت پوستری پذیرفته گردند.

در طی برگزاری همایش غالبا یک سی­دی که در آن متن اصلی تمامی مقالات ارائه شده در همایش درج گردیده است به شرکت کنندگان اهداء می­شود. با مشاهده متن مقالات درج شده در سی­دی همایش می­توان مشاهده کرد که تمامی مقالات در سربرگ­های همایش و بدون درج نوع ارائه هر مقاله (پوستر و یا شفاهی) قرار داده شده­اند. به عبارت دیگر ارائه پوستری و یا شفاهی مقاله هر دو به عنوان ارائه مقاله در همایش شناخته می­شوند و به همین دلیل غالبا در لیست مقالات ارائه شده در سی­دی همایش نوع ارائه هر مقاله مشخص نمی­گردد. بنابراین عملا ارائه پوستری مقالات نیز ارزشمند بوده و می­تواند به عنوان یک گزینه مناسب در رزومه افراد و یا حتی در لیست منابع سایر مقالات قرار بگیرد.

به طور کلی بسیاری از شرکت کنندگان در همایش­ها به چیزی بیشتر از صرفا ارائه مقاله خود در سمینارها می­اندیشند و اهداف متفاتی از شرکت در همایش­ها دارند. در این میان تعدادی از مواردی که می­توان از آنها بعنوان فرصت­های جانبی شرکت در همایش­ها نام برد، در زیر بحث شده­اند:

• دریافت پذیرش و بورس تحصیلی از دانشگاه معتبر جهانی:

یکی از مزایای اصلی شرکت در همایش­های معتبر بین­المللی امکان آشنایی رو در رو با اساتید و پژوهشگران سایر کشور­ها می­باشد. به طور کلی افرادی که قصد ادامه دادن تحصیلات خود در دانشگاه های خارجی را دارند، بایستی بتوانند اعتماد تعدادی از اساتید آن دانشگاه­ها را جلب نمایند. یکی از روش­های بسیار مرسوم به منظور نیل به این هدف، ارسال ایمیل برای اساتید مورد نظر می­باشد که در بسیاری از موارد چندان موفقیت­آمیز نیست. شرکت در همایش­های معتبر بین­المللی این امکان را برای دانشجویان ایجاد می­نماید تا بتوانند با اساتید متخصص در زمینه­های مورد علاقه، به صورت مستقیم صحبت و با آنها در مورد همکاری­های آتی مذاکره نمایند. اینجانب شخصا موارد زیادی را مشاهده کرده­ام که افراد پس از شرکت در همایش­های بین­المللی همکاری خود را با اساتیدی که آنها نیز در همان همایش حضور داشتند ادامه و حتی توسط آنها جذب گردیده­اند.

دکتر مازیار میر مشاور و تحلیلگر