زبان بدن یک مومن مسلمان نوشته دکترمازیارمیر
مقدمه
#زبان_بدن، فراتر از کلمات، دریچه‌ای به درون افراد است که احساسات، نیات و باورهای آنان را آشکار می‌سازد. در فرهنگ غنی اسلامی، زبان بدن به
عنوان یک ابزار قدرتمند در ارتباطات انسانی و به ویژه در تعاملات بین مومنان، جایگاه ویژه‌ای دارد. این مقاله، با نگاهی دقیق‌تر و عمیق‌تر، به بررسی زبان
بدن یک مومن مسلمان، به همراه روایات معصومین (علیهم السلام)، پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و سخنان بزرگان می‌پردازد. هدف، ارائه یک
راهنمای جامع و کاربردی برای مومنان است تا بتوانند با بهره‌گیری صحیح از زبان بدن، ارتباطات خود را تقویت و رضایت خداوند را جلب نمایند.
مفاهیم بسیار استراتژیک و کلیدی زبان بدن در اسلام
پیش از ورود به جزئیات، لازم است به برخی مفاهیم کلیدی که در فرهنگ اسلامی به زبان بدن ارتباط داده می‌شوند، اشاره کنیم:
اول
اخلاص
نیت خالصانه در هر تعامل، باید در زبان بدن نیز نمود داشته باشد. هرگونه ریا و تظاهر، با روح اسلام مغایرت دارد.
دوم
تواضع و فروتنی
یک مومن باید در رفتار و گفتار خود متواضع باشد. این تواضع، در زبان بدن با حرکات آرام، نگاه‌های متواضعانه و دوری از تکبر و خودنمایی نمایان میشود.
سوم
ادب و احترام
رعایت ادب و احترام در برخورد با دیگران، به ویژه مومنان، از اصول اساسی اسلام است. این احترام، در زبان بدن با گشاده‌رویی، گوش دادن فعال و پرهیز
از رفتارهای توهین‌آمیز بروز می‌کند.
چهارم
رحمت و مهربانی مو
من باید با دیگران با رحمت و مهربانی برخورد کند. این رحمت، در زبان بدن با لبخند، نگاه‌های صمیمی و رفتارهای دلگرم‌کننده تجلی می‌یابد.
پنجم
حیا و عفت
حیا و عفت، از ویژگی‌های بارز یک مومن است. در زبان بدن، این حیا با پرهیز از حرکات و نگاه‌های نامناسب و رعایت حریم شخصی دیگران نمایان
میشود. زبان بدن در روایات معصومین (علیهم السلام) و پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله)
اول
تبسم و گشاده‌رویی
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمودند: “تبسم کردن تو بر روی برادرت صدقه است.” (منبع: نهج الفصاحه). این حدیث شریف، بر اهمیت لبخند و
گشاده‌رویی در تعامل با دیگران تاکید می‌کند. لبخند، نشانه‌ای از صمیمیت و محبت است و می‌تواند قلب‌ها را به هم نزدیک کند.
دوم
دست دادن
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) در روایتی فرمودند: “هرگاه دو مسلمان به هم برسند و دست بدهند، گناهانشان می‌ریزد، چنانکه برگ از درخت
می‌ریزد.” (منبع: کنز العمال). این روایت نشان می‌دهد که دست دادن با صمیمیت و نیت پاک، می‌تواند موجب آمرزش گناهان شود.
سوم
گوش دادن فعال
امام علی (علیه السلام) فرمودند: “شنونده نیکو، بهتر از گوینده‌ی نیکو است.” (منبع: غررالحکم). این سخن، بر اهمیت گوش دادن فعال به سخنان
دیگران تاکید می‌کند. گوش دادن فعال، نشان‌دهنده احترام به طرف مقابل است و به ایجاد ارتباط موثرتر کمک می‌کند.
چهارم
نگاه مهربان:
در روایات اسلامی، توصیه شده است که با نگاه مهربان و صمیمانه به دیگران بنگریم. نگاه، ابزاری قدرتمند در برقراری ارتباط است و می‌تواند احساسات
مثبت را منتقل کند. از خیره شدن یا نگاه تحقیرآمیز پرهیز شود.
پنجم
حیا و تواضع در رفتار:
امام صادق (علیه السلام) فرمودند: “تواضع، زینتی است که موجب سربلندی و رفعت مقام می‌گردد.” (منبع: تحف العقول). تواضع در رفتار، از جمله زبان
بدن، نشانه بزرگواری و فروتنی است. یک مومن باید از رفتارهای متکبرانه و خودنما پرهیز کند.
ششم
سلام کردن
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در روایتی فرمودند: “سلام نام خداست، و برترین نام خداست.” (منبع: بحارالانوار). سلام کردن، نه تنها کلامی است که
نشان از احترام است، بلکه ژستی است که با چهره گشاده و لبخند همراه است و نشان دهنده صلح و دوستی است.
سخنان بزرگان در باب زبان بدن و ارتباطات غیرکلامی
علاوه بر روایات، سخنان بزرگان دین و علمای اخلاق نیز در این زمینه راهگشا است:
علامه طباطبایی:
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان، به اهمیت ارتباط کلامی و غیرکلامی در تاثیرگذاری بر مخاطب اشاره کرده است. ایشان معتقدند که زبان بدن، مکمل
کلام است و در انتقال پیام نقش مهمی دارد.
آیت الله بهجت:
آیت الله بهجت (ره) بر رعایت ادب و فروتنی در رفتار و گفتار تاکید داشتند. ایشان بر این باور بودند که زبان بدن مومن، باید نمایانگر اخلاق اسلامی و تربیت
الهی باشد.
استادشهید مطهری:
استاد مطهری در آثار خود به اهمیت حفظ کرامت انسانی و احترام به دیگران پرداخته‌اند. ایشان معتقدند که زبان بدن، باید نشان‌دهنده این کرامت و
احترام باشد.
زبان بدن در ملاقات مومنان مسلمان
اول
پیش از ملاقات
نیت، آمادگی روحی و جسمی …
دوم
نیت خالص
نیت خالصانه، اساس هر عمل نیک است. مومن پیش از ملاقات، باید نیت خود را برای رضایت خداوند و تقویت پیوند برادری قرار دهد. هرگونه نیت
غیرخالص، اثرات مثبت ملاقات را کاهش می‌دهد.
سوم
آمادگی روحی
مومن باید با روحیه‌ای آرام و آماده برای تعامل، به دیدار برود. استرس و نگرانی، می‌تواند بر زبان بدن و نحوه برخورد تاثیر منفی بگذارد.
آمادگی جسمی
آراستگی ظاهری، نظافت و استفاده از عطر، نشانه احترام به خود و طرف مقابل است.
دوم
هنگام ورود
(سلام، دست دادن، نگاه …. )
سلام و خوش آمدگویی
سلام با صدای رسا و لبخند، نشانه استقبال گرم است. “السلام علیکم” کلامی است که صلح و امنیت را به همراه دارد.
سوم
دست دادن
دست دادن گرم و صمیمانه، نشانه‌ای از محبت و برادری است. توصیه شده است که دست را محکم و با صمیمیت بفشاریم. (رعایت موازین شرعی
برای محرم و نامحرم ضروری است.)
- چهارم
- تماس چشمی
نگاه مهربان و همراه با احترام، نشان‌دهنده توجه و علاقه است. از خیره شدن یا نگاه تحقیرآمیز پرهیز شود.
پنجم
ژست بدنی
داشتن ژست بدنی باز و رها، نشان‌دهنده استقبال و صمیمیت است. اجتناب از حالت تدافعی و بسته.
ششم
حین گفتگو
(گوش دادن، زبان بدن، لحن صدا)…..
هفتم
گوش دادن فعال
گوش دادن فعال، فراتر از شنیدن صرف است. مومن باید با تمام وجود به سخنان طرف مقابل توجه کند، سر تکان دهد، سوالات مرتبط بپرسد و خلاصه ای
از گفته های او را تکرار کند تا نشان دهد که به سخنان او توجه می کند.
هشتم
زبان بدن آرام
استفاده از حرکات آرام و هماهنگ با گفتار، به انتقال بهتر پیام کمک می‌کند. از حرکات تند و عصبی پرهیز شود.
نهم
لحن صدا
استفاده از لحن صدای آرام و مهربان، نشان‌دهنده همدلی و محبت است. لحن صدا باید متناسب با محتوای سخن باشد.
دهم
نگاه همدلانه
نگاه کردن به چشمان طرف مقابل به شکل مهربان و همدلانه، نشانه توجه و احترام است. اجتناب از خیره شدن و نگاه تحقیرآمیز.
یازدهم
حرکات دست
حرکات دست باید هماهنگ با گفتار و معنادار باشد. از حرکات دست بیش از حد و نامناسب اجتناب شود.
دوازدهم
فاصله مناسب
حفظ فاصله مناسب با طرف مقابل، نشان‌دهنده احترام به حریم شخصی است. این فاصله باید به گونه‌ای باشد که احساس راحتی برای هر دو طرف
ایجاد کند.
سیزدهم
پایان ملاقات (خداحافظی، التماس و دعا)
خداحافظی با ادب
خداحافظی با ادب و دعا برای خیر طرف مقابل، نشان‌دهنده احترام و قدردانی است. “فی امان الله” کلامی است که با آرامش و آرزوی سلامتی بدرقه میشود.
چهاردهم
دست دادن مجدد
دست دادن گرم و صمیمانه در پایان ملاقات، نشانه تداوم دوستی است. (رعایت موازین شرعی برای محرم و نامحرم ضروری است.)
پانزدهم
ابراز امید به دیدار مجدد
ابراز امید به دیدار مجدد، نشان‌دهنده علاقه به ادامه ارتباط است.
شانزدهم
نکات تکمیلی و کاربردی
تطابق گفتار و زبان بدن
زبان بدن باید با گفتار هماهنگ باشد. عدم تطابق بین گفتار و زبان بدن، می‌تواند باعث ایجاد سوء تفاهم شود.
هفدهم
حفظ حریم شخصی
رعایت حریم شخصی دیگران، از جمله فاصله فیزیکی و تماس چشمی مناسب، بسیار مهم است.
هیجدهم
توجه به تفاوت‌های فرهنگی
در تعامل با افراد از فرهنگ‌های مختلف، توجه به تفاوت‌های فرهنگی در زبان بدن ضروری است.
نوزدهم
خودآگاهی
مومن باید نسبت به زبان بدن خود آگاه باشد و در صورت نیاز، آن را اصلاح کند.
بیستم
تمرین و تکرار
استفاده صحیح از زبان بدن، نیازمند تمرین و تکرار است. مومن می‌تواند با تمرین در تعاملات روزمره، مهارت‌های خود را بهبود بخشد.
چک لیست تخصصی زبان بدن مومنان
اول
پیش از ملاقات
| نیت خالصانه، آمادگی روحی و جسمی، آراستگی، استفاده از عطر | نیت غیرخالصانه، عدم آمادگی روحی و جسمی، عدم آراستگی، عدم استفاده از
عطر |
دوم
هنگام ورود
| سلام با صدای رسا و لبخند، دست دادن گرم و صمیمانه (رعایت موازین شرعی)، تماس چشمی مهربان، ژست بدنی باز و رها | عدم سلام، اخم و
چهره در هم کشیده، عدم دست دادن، خیره شدن یا نگاه تحقیرآمیز، ژست بدنی بسته و تدافعی |
سوم
حین گفتگو
| گوش دادن فعال و با توجه، زبان بدن آرام و هماهنگ با گفتار، لحن صدای مهربان و آرام، نگاه همدلانه و همراه با احترام، حرکات دست معنادار، حفظ
فاصله مناسب | عدم توجه به سخنان طرف مقابل، زبان بدن تند و عصبی، لحن صدای تند و نامهربان، نگاه خیره یا تحقیرآمیز، حرکات دست نامناسب و
زیاد، عدم رعایت فاصله |
چهارم
ملاقات
پایان ملاقات | خداحافظی با ادب و دعا، دست دادن مجدد (رعایت موازین شرعی)، ابراز امید به دیدار مجدد | عدم خداحافظی، عدم دعا برای
طرف مقابل، عدم دست دادن، عدم ابراز امید به دیدار مجدد |
پنجم
انواع ژستها
| **ژست کلی** | تواضع، احترام، صداقت، حیا، اخلاص، رحمت و مهربانی | تکبر، بی احترامی، دروغ، بی حیایی، ریا، خشونت |
ششم
حریمها و یا پراکسیمیز
| **حفظ حریم** | رعایت فاصله مناسب، اجتناب از تماس فیزیکی نامناسب (با توجه به موازین شرعی)، حفظ حریم چشم | نقض فاصله، تماس
فیزیکی نامناسب، چشم چرانی |
هفتم
تطابق گفتار و رفتار
| هماهنگی زبان بدن با گفتار، صداقت و راستی در رفتار | عدم هماهنگی زبان بدن با گفتار، دروغ و نفاق در رفتار |
هشتم
آگاهی از زبان بدن خود
| خودآگاهی نسبت به زبان بدن، اصلاح زبان بدن در صورت نیاز | عدم آگاهی نسبت به زبان بدن، بی توجهی به اصلاح زبان بدن |
نتیجه‌گیری نهایی
زبان بدن، ابزاری قدرتمند در تعاملات انسانی است که می‌تواند روابط را عمیق‌تر و صمیمانه‌تر سازد. مومن مسلمان، با الگوگیری از سیره پیامبر اکرم
(صلی الله علیه و آله) و معصومین (علیهم السلام) و بهره‌گیری از تعالیم قرآن کریم، می‌تواند از زبان بدن خود به درستی استفاده کند تا روابطی سازنده
و بر پایه اخلاق اسلامی ایجاد نماید. رعایت ادب، تواضع، رحمت، مهربانی و حیا در زبان بدن، نه تنها موجب جلب رضایت خداوند میشود، بلکه به تقویت
پیوندهای برادری و ایجاد جامعه‌ای سالم و پویا کمک می‌کند.
این مقاله در ادامه مطلب زبان بدن هم نگارش شده است:
نشانه تسلیم در دست دادن
حالت مخالف دست دادنِ سلطه طلبانه این است که دست خود را (آستین راه راه) چنان در اختیار طرف مقابل بگذارید که کف دست شما متمایل به بالا
باشد؛ به این ترتیب، به طور نمادی، اجازه می دهید که طرفِ مقابل شما، دست بالا را داشته باشد، مانند سگی که گلوی خود را به یک سگ بزرگ تر یا
قوی تر نشان می دهد.
این نوع دست دادن می تواند اثر خوبی داشته باشد، اگر چنانچه بخواهید اداره و مهارِ کار را به شخص مقابل بسپرید و یا به او اجازه دهید احساس کند
که مسئول و مسلط بر اوضاع است، به خصوص زمانی که قصد معذرت خواهی دارید.
هر چند در حالتی که کف دست رو به بالا قرار دارد نشانه ای از تسلیم و اطاعت فرستاده می شود، اما گاهی باید کلیت اوضاع و شرایط را هم سنجید.
همان طور که در قبل گفتیم، کسی که دست هایش دچار بیماری آرتروز است، مجبور است با شما شُل و وِل دست دهد و آسان است که دست او رادر
حالت تسلیم و تبعیت قرار داد. همچنین کسانی که حرفه آن ها متکی به دست هایشان است، مانند جراح، هنرمند یا موسیقیدان ، ممکن است محکم
و استوار دست بدهند، زیرا می خواهند صرفاً از دست های خود محافظت کنند. مجموعه گروهی از نشانه ها که متعاقب دست دادن استفاده می کنند،
سرنخ های بیشتر و بهتری در اختیار شما می گذارد تا آن ها را بهتر ارزیابی و شناسایی کنید: یک شخصیت سلطه پذیر از علائم دیگری دال بر تسلیم و
اطاعت استفاده می کند و فردی که شخصیت غالب و مسلط دارد، به طریق اولی از علائم و ژست های بیشتری حاکی از قاطعیت و اتکا به نفس خواهد
کرد.
اصول ایجاد برابری
زمانی که دو فرد تسلط طلب با هم دست می دهند، یک مبارزه قدرت نمادین به وجود می آید، چون هر دو می کوشند کف دست دیگری را در حالت
مطابعت قرار دهند. نتیجه کار، دست دادنی قفل مانند است، و هر دو کف دست به صورت عمودی قرار می گیرند و احساس برابری و احترام متقابل ایجاد
می گردد، زیرا هیچ یک از طرفین حاضر به تسلیم در برابر دیگری بهیچ وجه نخواهد بود
