شرح

به زبان ساده، آگاهی موقعیتی (SA) به معنای قدردانی از همه چیزهایی است که باید در مورد آنچه که در جریان

است بدانید، زمانی که دامنه کامل کار شما – پرواز، کنترل یا نگهداری هواپیما – در نظر گرفته می شود. به طور

خاص و در زمینه محیط‌های عملیاتی پیچیده، SA با دانش فرد از رویدادها و پدیده‌های مرتبط با وظایف خاص سروکار

دارد. به عنوان مثال، برای یک خلبان جنگنده SA به معنای آگاهی از تهدیدات و مقاصد نیروهای دشمن و همچنین

اطلاع از وضعیت هواپیمای خود است. برای یک کنترل کننده ترافیک هوایی، SA به معنای (حداقل تا حدی) اطلاع از

موقعیت های فعلی هواپیما و برنامه های پرواز و پیش بینی وضعیت های آینده به منظور تشخیص درگیری های

احتمالی است. بنابراین، از نظر عملیاتی،

یک تعریف کلی از SA این است که عبارت است از ادراک عناصر موجود در محیط در یک حجم از زمان و مکان، درک

معنای آنها و نمایش وضعیت آنها در آینده نزدیک .

این تعریف اساسی توسط Dominguez و همکاران توسعه داده شده است. (1994) [2] ، که بیان می کنند که SA

باید شامل چهار عنصر خاص زیر باشد:

1. استخراج اطلاعات از محیط؛
2. ادغام این اطلاعات با دانش داخلی مربوطه برای ایجاد تصویر ذهنی از وضعیت فعلی.
3. استفاده از این تصویر برای هدایت کاوش ادراکی بیشتر در یک چرخه ادراکی مداوم. و
4. پیش بینی رویدادهای آینده

با در نظر گرفتن این چهار عنصر، SA به عنوان استخراج مداوم اطلاعات محیطی، ادغام این اطلاعات با دانش قبلی

برای تشکیل یک تصویر ذهنی منسجم و استفاده از آن تصویر در جهت دهی به ادراک بیشتر و پیش بینی

رویدادهای آینده تعریف می شود.

اهمیت

برای یک خلبان، آگاهی از موقعیت به معنای داشتن تصویر ذهنی از روابط متقابل موجود از موقعیت مکانی، شرایط

پرواز، پیکربندی و وضعیت انرژی هواپیما و همچنین سایر عواملی است که می تواند بر ایمنی هواپیما تأثیر بگذارد،

مانند زمین نزدیک، موانع. ، رزرو حریم هوایی و سیستم های آب و هوا. پیامدهای بالقوه آگاهی موقعیتی ناکافی

عبارتند از  CFIT ،  از دست دادن کنترل ،  نقض حریم هوایی ،  از دست دادن جدایی ، یا مواجهه با  تلاطم گردابی

، تلاطم شدید هوا  ،  یخ‌زدگی شدید  یا بادهای شدید غیرمنتظره.

برای یک کنترل کننده، آگاهی موقعیتی به معنای به دست آوردن و حفظ تصویر ذهنی از وضعیت ترافیکی است که

مدیریت می شود و درک پتانسیل پیشرفت یا تغییرات غیرمنتظره در این سناریو است.

دفاع ها

آگاهی از موقعیت آنقدر مهم است که بیشتر محیط کاری خلبان و ATCO برای کمک به حفظ آن طراحی و استفاده

می شود.

• برای ATCO، این شامل  ارتباط با هواپیما (پیوند صوتی و داده) و سایر کنترل‌کننده‌ها می‌شود. و رادار، همراه با  شبکه های ایمنی مرتبط .
• برای خلبان، این شامل  ارتباط  با کنترل کننده است. نظارت بر ارتباطات بین کنترلرها و سایر هواپیماها؛ نگاه بصری؛ ناوبری (شامل استفاده از نقشه ها و نمودارها)؛ و شبکه های ایمنی هواپیما  از جمله  TAWS ,  ACAS  و  GPWS .

سناریوهای معمولی

• یک خلبان برای نزدیک شدن در شب به فرودگاهی که با آن آشنا نیست، آزاد می شود، اما تصمیم می گیرد به   جای پیروی از نمایه عمودی روش ابزار اختصاص داده شده،  با مرجع بصری پرواز کند، زیرا می تواند باند فرودگاه را در دور ببیند. نتایج CFIT  (به عنوان مثال  S76، Peasmarsh East Sussex UK، 2012 ).
• خلبان از وجود  رزرو حریم هوایی بی خبر است  و بدون مجوز وارد آن می شود که منجر به  از دست دادن جدایی  از هواپیمای دیگر می شود (به عنوان مثال  AT72 / B732، مجاورت کوئینزتاون نیوزلند، 1999 ،  B738 / C172، در مسیر، نزدیک فالستربو سوئد، 2014 ). .
• خلبان یک مجوز را به اشتباه کپی می کند اما نمی تواند آن را دوباره بخواند. حذف  بازخوانی  توسط ATCO نادیده گرفته می‌شود و هواپیما به سطحی صعود می‌کند که تا آن سطح صاف نشده است، ایجاد یک  سطح  (مانند  C525 / B773، مجاورت لندن سیتی انگلستان، 2009 ).
• خلبان بر روی جنبه خاصی از پرواز تمرکز می کند و جنبه های دیگر را نادیده می گیرد و بنابراین امکان ایجاد یک موقعیت خطرناک را فراهم می کند (به عنوان مثال  B738، روستوف-آن-دون روسیه، 2016 )
• ATCO حضور یک هواپیما در نزدیکی را فراموش می کند و هواپیمای دیگر را برای ورود به باند فعال در مسیر خود پاک می کند که منجر به  حمله به باند می شود  (به عنوان مثال  B738 / B744، لس آنجلس ایالات متحده آمریکا، 2004 ،  B738/B734، ژوهانسبورگ آفریقای جنوبی، 2010 ).
• ATCO مجوز پرواز در  IMC را صادر می کند  که منجر به ورود آن به یک   ابر  کومولونیمبوس می شود که در آن یخ زدگی  و  آشفتگی شدید  مواجه می شود.
• ATCO هواپیما را تا حدی ترخیص می کند که با هواپیمای محلی دوم در تضاد باشد. هواپیما از خطا آگاه نیست زیرا ارتباطات با هواپیمای محلی به زبان محلی انجام می شود  در  حالی که سایر ارتباطات هواپیما به زبان انگلیسی انجام می شود (مانند  GLEX/F2TH، مجاورت ایبیزا اسپانیا، 2012 ).

عوامل کمک کننده

• وقفه ها و حواس پرتی ؛
• استفاده از  زبان محلی  در فرکانس مورد استفاده توسط خلبانانی که با آن آشنایی ندارند.
• حجم کار خلبان  یا  ATCO  ؛
• انضباط ضعیف  رادیویی

راه حل ها

• تقویت سیستم دفاعی و کاهش تأثیر عوامل کمک کننده ذکر شده در بالا……